Wytyczne techniczne przy pisaniu prac dyplomowych

1.      Objętość pracy  - nie mniej niż 20 stron i nie więcej niż 35 stron

2.      Wymagany układ pracy:

·         strona tytułowa – wg wzoru nr 1,

·         strona z podpisanym oświadczeniem autora pracy – wg wzoru nr 2; w wersji elektronicznej pracy strona z podpisem powinna być zeskanowana w kolorze i wklejona

·         spis treści – wg wzoru nr 3

·         tekst główny,

·         bibliografia – wg wzoru nr 4

·        zestawienie spisów, w tym jeżeli istnieją: wykaz skrótów, spis tabel , spis rysunków , spis załączników,  załączniki

3.      Rodzaj i wielkość czcionki zasadniczej w tekście głównym: Times New Roman, 12 pkt.

4. Nie stosować w pracy specjalnych nagłówków ani stopek typu pagina żywa.
5. Spis treści powinien zawierać wszystkie tytuły rozdziałów i podrozdziałów. Dopuszcza się do trzech poziomów podrozdziałów.
6. Tekst główny - odstępy między wierszami - 1,5 wiersza, tekst wyjustowany (wyrównany obustronnie), odstęp po akapitach 6 pkt.
7. Marginesy - wszystkie 4 o wymiarze 25 mm, nie przewidywać miejsca na oprawę.
8. Numeracja stron - od strony tytułowej (numer 0 bez widoku numeru na tej stronie), na dole strony, wyśrodkowana, czcionka Times New Roman, 12 pkt. - dotyczy wszystkich arkuszy pracy.
9. Wyodrębnienia w tekście. Terminy obce wyróżniać kursywą, z wyjątkiem nazwisk oraz zwrotów powszechnie używanych. Wyrazy lub fragmenty podkreślone wyróżniać pismem r o z s t r z e l o n y m lub pogrubionym. Cytaty w cudzysłowie, dłuższe cytaty mogą być zblokowane i z wcięciem w stosunku do tekstu głównego, dopuszcza się wówczas odstęp 1 wiersza i mniejszą czcionkę (10 pkt).
10. Przypisy - czcionką 10 pkt., u dołu strony, numeracja ciągła w ramach całej pracy, wyjustowane między marginesami, a teksty przechodzące do drugiego wiersza zawijane z odsadzeniem uwidaczniającym numer przypisu. W tekście głównym miejsce, którego dotyczy przypis, oznacza się kolejnym numerem zapisanym jako indeks górny. Jeśli przypis dotyczy określenia (słowa), to stawiać go za nim, jeśli dotyczy zdania lub kilku zdań (np. cytatu), to na końcu ostatniego zdania (cytatu). Odwołanie do literatury ma formę pełnego lub skróconego opisu bibliograficznego, imię autora poprzedza nazwisko.
11. Rozdziały główne pracy rozpoczynać od nowej strony (klawisze: CTRL+Enter). Tytuły rozdziałów i podrozdziałów - pogrubione. Tytuły rozdziałów rozpoczynane od lewego marginesu z zawijaniem dłuższych tekstów (przekraczających wiersz) lub wyśrodkowane. Tytuły podrozdziałów rozpoczynane od lewego marginesu. Odstęp w tytułach i podtytułach: 1 wiersz. Odstępy między tytułami rozdziałów i podrozdziałów oraz tekstem: 1,5 wiersza.
12. Tabele - numerowane od 1 do numeru ostatniej tabeli w pracy, zaopatrzone w tytuł i odesłane do źródła.

Przykład:

Tabela 13. <Treść tytułu tabeli. Na końcu tekstu nie stawiać kropki>

Lp.	<Wyszczególnienie>	<Opis 1>	<Opis 2>	<Opis 3>
1.
2.
3.
4.

Źródło: <Powołanie źródła zgodne z zasadami opisu bibliograficznego. Początek zdania z dużej litery. Dłuższe teksty należy zawijać, odsłaniając słowo „Źródło”. Odstęp pod tabelą 1 wiersz. Czcionka 10 pkt. Na końcu tekstu kropka.>

13. Rysunki (wykres, schemat, widok) - numerowane, zaopatrzone w podpis. Podpis nad rysunkiem od lewego marginesu wraz z kolejnym numerem porządkowym, pod rysunkiem podanie źródła.

Przykład:

Rys. 12. <Tytuł rysunku z zawijaniem dłuższego tekstu  i odstępem 1 wiersza, czcionka 10 pkt. Na końcu zdania opisującego rysunek kropka.>

<Tu rysunek>

Źródło: <Powołanie źródła zgodne z zasadami opisu bibliograficznego. Początek zdania z dużej litery. Dłuższe teksty należy zawijać, odsłaniając słowo „Źródło”. Na końcu tekstu kropka.>.

14. Grafika. Aby ograniczyć objętość pliku pracy (przy dużej ilości grafik lub grafik o dużych pojemnościach zwiększających pojemność pracy do 10-30 MB), zaleca się sporządzanie grafiki w postaci osobnych plików w formacie JPG, wklejanych do tekstu łączem (polecenie: Wstaw/Rysunek/Z pliku.../Wstaw - Połącz z plikiem). Plik pracy i grafiki powinny znajdować się w jednym katalogu (folderze). Grafika nie powinna zawierać znacznych fragmentów tekstu.
15. Bibliografia - pozycje literaturowe alfabetycznie wg nazwisk autorów, nazw autorów instytucjonalnych lub tytułów, każdą pozycję zaczynać od lewego marginesu, dłuższe jak jeden wiersz teksty zawijać z odsadzeniem na szerokość tabulacji, justować, odstępy wierszy jednej pozycji: 1, między pozycjami wolny wiersz z odstępem 1. Jeśli wymaga tego charakter pracy, bibliografia może być podzielona na części. Opis materiałów uzyskanych przez Internet powinien zawierać dane o autorze (indywidualnym lub zbiorowym) dokumentu, tytuł dokumentu, w miarę możliwości datę jego utworzenia, adres strony internetowej, oraz datę uzyskania dostępu do tej strony. Pozycje bibliograficzne nie powinny być numerowane.

wzór nr 1

SPIS TREŚCI

WSTĘP..................................................................................................................................	3
ROZDZIAŁ I. <Tytuł rozdziału>.........................................................................................	6
1.1. <Podtytuł> .....................................................................................................................	6
1.1.1. <Podtytuł>...............................................................................................................	6
1.1.2. <Podtytuł>..............................................................................................................	8
1.2. <Podtytuł> .....................................................................................................................	11
1.2.1. <Podtytuł> ..............................................................................................................	11
1.2.2. <Podtytuł> ..............................................................................................................	14
ROZDZIAŁ II. <Tytuł rozdziału>........................................................................................	16
2.1. <Podtytuł>......................................................................................................................	16
2.1.1. <Podtytuł> ..............................................................................................................	16
2.1.2. <Podtytuł> ..............................................................................................................	19
2.2. <Podtytuł> .....................................................................................................................	21
2.2.1. <Podtytuł> ..............................................................................................................	21
2.2.2. <Podtytuł> ..............................................................................................................	23
ROZDZIAŁ III. <Tytuł rozdziału>.......................................................................................	25
3.1. <Podtytuł>......................................................................................................................	25
3.1.1. <Podtytuł> ..............................................................................................................	25
3.1.2. <Podtytuł> ..............................................................................................................	27
3.2. <Podtytuł> .....................................................................................................................	29
3.2.1. <Podtytuł> ..............................................................................................................	29
3.2.2. <Podtytuł> ..............................................................................................................	31
ZAKOŃCZENIE…………………………………………………………………………..	34
BIBLIOGRAFIA ..................................................................................................................	36
ZESTAWIENIE SPISÓW ...................................................................................................	37
ZAŁĄCZNIKI*) ..................................................................................................................	38

 

wzór nr 2

<Uwaga: Zasady opisu bibliograficznego podano zgodnie z najnowszymi polskimi normami PN-ISO 690:2002 (dokumenty drukowane) i PN-ISO 690-2:1999 (dokumenty elektroniczne). Opis bibliograficzny może być bardziej rozbudowany (np. o nazwę wydawnictwa), czego poniższe przykłady nie uwzględniają.>

Assorodobraj Nina. Początki klasy robotniczej. Problem rąk roboczych w przemyśle polskim epoki stanisławowskiej. Warszawa 1966.

Atkinson A.B. The Economic Consequences of Rolling Back the Welfare State. Cambridge 1999.

 Janos Andrew C. The Politics of Backwardness in Hungary, 1825-1945. Princeton 1982.

____ Politics and Paradigms. Changing Theories of Change in Social Science. Stanford 1986.

____ East Central Europe in the Modern World: The Politics of the Borderlands from Pre- to Postcommunism. Stanford, 2000.

Reykowski Janusz. Czy doświadczenie transformacji ujawniło prawdziwe oblicze Polaków? In Dylematy nauki i konflikty wartości. Red. Ewa Chmielecka et al. Warszawa 2005, s. 341-345.

Ruciński Robert. O sposobach finansowania studiów przez mieszkańców miast pruskich w późnym średniowieczu. Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych. T. LXIII, 2003, s. 87-101.

World Bank. Meeting the Challenge of Africa’s Development: A World Bank Group Action Plan. World Bank, September 2005. On line. Dostęp 9 września 2005.

Jak pisać pracę licencjacką

1.      Każda praca licencjacka musi zawierać następujące elementy:

·         Strona tytułowa

·         Spis treści

·         Wstęp

·         Rozdziały – Każdy nowy rozdział powinien rozpoczynać się od nowej strony i powinien mieć swoją nazwę, np.:

Rozdział I

                       Podstawowe teorie …….

·         Zakończenie

·         Spis tabel i rysunków (jeżeli są w pracy)

·         Bibliografia

·         Aneks (jeżeli jest w pracy)

2.      Praca powinna być przygotowana w ostatecznej wersji w programie MS Word (w dowolnej wersji). Ustawienia strony: margines lewy 3,5 cm, margines prawy 2,5 cm, dolny i górny po 2,5 cm, nagłówek i stopka po 1,25 cm. Odstęp między wierszami 1,5 wiersza. Czcionka Times New Roman 12 pkt. Tabele powinny mieć numer oraz nazwę napisane na górze, rysunki, schematy – powinny mieć numer oraz nazwę napisane na dole. Przykładowo: Rys. 2. Struktura organizacyjna firmy X. Pod rysunkiem, tabelą, schematem, wykresem, itp. musi być podane źródło, na podstawie którego to powstało. Przykładowo:

Tab. 1. Średnie ceny benzyny bezołowiowej w Polsce w pierwszych miesiącach 1998

Miesiąc	Cena za 1 litr
Styczeń	4,38

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego za 1998 rok.

  

   Wstęp

Wstęp musi zawierać m. in. następujące elementy:

·         Uzasadnienie wyboru tematu pracy (np. ważność tematu, jego aktualność, osobiste zainteresowanie tematyką, dostęp do materiałów, itp.)

·         Dokładniejsze niż w tytule pracy wyjaśnienie zakresu, w jakim poruszacie w pracy tematykę określoną w tytule pracy

·         Informacja o charakterze pracy i wykorzystywanych metodach badawczych (czy jest to praca oparta na literaturze przedmiotu, czy też autor przeprowadził własne badania – ankiety, eksperymenty, własna analiza materiałów udostępnionych przez firmę, itp.)

·         Podstawowy cel pracy i hipotezy badawcze

·         Krótka charakterystyka literatury, którą wykorzystano w pracy (jak liczna jest literatura, które prace były dla autora szczególnie przydatne – wymienić kilka)

·         Czego w pracy nie zbadano i dlaczego?

·         Jaka jest struktura pracy? (np. Praca składa się ze Wstępu, 4 rozdziałów, Zakończenia i Bibliografii. W rozdziale pierwszym autor pisze o ....., w drugim podejmuje kwestie związane z ......, itd.)

·         W całej pracy należy unikać pisania w pierwszej osobie (np.: uważam, sądzę, przeprowadziłem ankiety itp. itd.. Trzeba raczej używać trzeciej osoby liczby pojedynczej (autor, autorka sądzi, nie zgadza się, ustalił/a, zbadał/a, itp.) lub w formie bezosobowej (sądzi się, przyjmuje się, spotyka się w literaturze, itp.). Obie te formy można używać w tej samej pracy.

Zasady pisania prac licencjackich

Objętość pracy

1.      Łączna objętość pracy powinna wynosić od 60 (praca licencjacka) do 80 str. (praca magisterska).

2.      Rozdziały – ok. 15 – 20 stron.

3.      Wstęp – 1,5 strony

4.      Zakończenie 1,5 – 3 stron

5.      Bibliografia musi obejmować co najmniej 20 pozycji.

Układ i numeracja rozdziałów

1.           Rozdziały numerowane liczbami arabskimi (1, 2, …), podrozdziały – numerowane podwójnie (1.1, 1.2, …)

Wstęp

1.

1.1.

1.2.

1.3.

2.

2.1.

2.2.

2.3.

3.

3.1.

3.2.

Zakończenie

           Bibliografia

           Spis tablic

           Spis rysunków

           Aneksy

Korzystanie ze źródeł

Źródła (literatura, akty prawne, informacje ze stron internetowych) mogą być w dwojaki sposób:

1. Przez omówienie własnymi słowami treści zamieszczonych w publikacjach, do której się odwołujemy.
2. Przez dosłowne cytowanie.

Sposób 2 powinien być stosowany w bardzo ograniczonym zakresie (głównie w przypadku cytowania definicji).

W przypadku dosłownego cytowania odpowiedni fragment tekstu powinien być oznaczony cudzysłowami. W obydwu wypadkach należy zamieścić odwołanie do literatury przez wprowadzenie przypisu. Indeksy przypisów należy wstawiać na końcu cytatu (po cudzysłowie) lub na końcu zdania (nigdy w połowie!), a najlepiej na końcu akapitu.

Przypisy należy umieszczać na dole strony. Numeracja przypisów powinna być ciągła w całej pracy. Sposoby zamieszczania odnośników do literatury w przypisach są następujące:

Książki:

1.      Jeżeli książka jest autorstwa jednego lub dwóch autorów wpisujemy nazwisko pierwszego autora, pierwszą literę imienia pierwszego autora z kropką (ew. pierwszą literę drugiego imienia autora z kropką), po przecinku ewentualnie dane dotyczące drugiego autora, następnie w nawiasie rok wydania pracy, a po przecinku numer strony (lub numery stron) do których chcemy się odwołać. Przykłady:

⁷ Trzaskalik T. (2008), s. 325.

⁸ Keeney R.L., Raiffa H. (1993), s. 46.

2.      Jeżeli książka jes autorstwa więcej niż dwóch autorów, to przypis formułujemy podobnie jak powyżej, przy czym możemy podać dane tylko pierwszego autora i dodać po jego danych tekst „i in.”. Przykład:

⁹ Błażewicz J. i in. (1983), s. 115.

3.      W przypadku prac zbiorowych pod redakcją określonej osoby odwołujemy się do pracy przez podanie tytułu i roku wydania. Przykład:

¹⁰ Decyzje menedżerskie z Excelem (2000), s. 133.

Artykuły:

Przypisy do artykułów formułujemy jak do książek, z tym, że nie podajemy numerów stron. Przykłady:

¹¹ Wachowicz T. (2009).

¹² Michnik J. i in. (2008).

W przypadku odwoływania się do tego samego źródła kolejny raz nie piszemy jeszcze raz nazwiska autora i roku wydania, lecz wstawiamy skrót Ibid. W przypadku książki będzie to wyglądać następująco:

¹³ Ibid., s. 115.

Zaś w przypadku artykułu:

¹⁴ Ibid.

Źródła internetowe należy wykorzystywać tylko wówczas, gdy są autoryzowane przez poważne instytucje (NBP, GUS, ministerstwa, instytucje międzynarodowe). W przypisie należy podać adres odpowiedniej strony, np.

¹⁵ www.mf.gov.pl

Odwołując się do aktów prawnych należy podać nazwę aktu prawnego, artykuł, ustęp, punkt, np.

¹⁶ Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, art. 22g, ust. 1, pkt 1a.

Bibliografia:

Literatura powinna być zebrana w sposób następujący: najpierw książki i artykuły, następnie akty prawne, a na końcu źródła internetowe.

Książki:

1.      Książki, które nie są pracami zbiorowymi pod redakcją określonej osoby:

-        nazwisko pierwszego autora,

-        pierwsza litera imienia pierwszego autora z kropką + ew. pierwsza litera drugiego imienia autora z kropką,

-        po przecinku ewentualnie dane kolejnych autorów,

-        w nawiasie rok wydania pracy, następnie kropka,

-        tytuł pracy, kropka,

-        wydawnictwo, przecinek, miejsce wydania.

Przykłady:

Trzaskalik T. (2008). Wprowadzenie do badań operacyjnych z komputerem. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.

Keeney R.L., Raiffa H. (1993). Decisions with Multiple Objectives. Preferences and Value Tradeoffs. Cambridge University Press, Cambridge.

2.      Książki, które są pracami zbiorowymi pod redakcją określonej osoby (określonych osób):

-        tytuł pracy,

-        w nawiasie rok wydania pracy, następnie kropka,

-        Red. (lub „Ed.” jeżeli praca po angielsku) pierwsza litera imienia (+ ew. pierwsza litera drugiego imienia), nazwisko redaktora, kropka,

-        wydawnictwo, przecinek, miejsce wydania.

Przykład:

Metody wielokryterialne na polskim rynku finansowym (2006). Red. T. Trzaskalik.  Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.

3.      Rozdziały w pracach zbiorowych (jeżeli praca zbiorowa jest zbiorem artykułów):

-        nazwisko pierwszego autora,

-        pierwsza litera imienia pierwszego autora z kropką + ew. pierwsza litera drugiego imienia autora z kropką,

-        po przecinku ewentualnie dane kolejnych autorów,

-        w nawiasie rok wydania pracy, następnie kropka,

-        tytuł pracy, kropka,

-        „W: ”, następnie tytuł pracy zbiorowej, kropka,

-        „Red.” (lub „Ed.” jeżeli praca po angielsku) pierwsza litera imienia (+ ew. pierwsza litera drugiego imienia), nazwisko redaktora, kropka,

-        wydawnictwo, przecinek, miejsce wydania, przecinek,

-        numery stron, na których zamieszczono pracę (rozdział).

Przykład:

Nowak M. (2003). Q-drzewo w stochastycznym problemie wielokryterialnego podejmowania decyzji. W: Modelowanie preferencji a ryzyko ’03. Red. T. Trzaskalik. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice, 417-433.

4.      Artykuły:

-        nazwisko pierwszego autora,

-        pierwsza litera imienia pierwszego autora z kropką + ew. pierwsza litera drugiego imienia autora z kropką,

-        po przecinku ewentualnie dane kolejnych autorów,

-        w nawiasie rok wydania pracy, następnie kropka,

-        nazwa czasopisma, przecinek, numer, przecinek,

-        numery stron, na których zamieszczono pracę (rozdział).

Przykład:

Nowak M. (2005). Investment projects' evaluation by simulation and multiple criteria decision making procedure. Journal of Civil Engineering and Management, 11, 193-202.

Uwaga:

Jeżeli odwołujemy się do więcej niż jednej pracy danego autora (autorów) opublikowanych w tym samym roku, to w spisie literatury i w odwołaniach odróżniamy je podając w latach wydania po roku wydania kolejne małe litery alfabetu:

Przykład:

Nowak M. (2004a). Preference and veto thresholds in multicriteria analysis based on stochastic dominance. European Journal of Operational Research, 158, 339-350.

Nowak M. (2004b). Interactive approach in multicriteria analysis based on stochastic dominance. Control & Cybernetics, 4, 463-476.

Pozycje spisu literatury należy posortować alfabetycznie oraz ponumerować.

Po spisie literatury umieszczamy alfabetyczny i ponumerowany spis aktów prawnych oraz spis źródeł internetowych.

W spisie literatury należy umieszczać tylko te pozycje, do których odwołania znajdują się w tekście.

Wzór formatowania pracy licencjackiej

(przykładowy układ pracy, przykłady opisu fotografii, tabel i rycin

oraz przypisów i piśmiennictwa)

Wyposażenie szkół w środki informatyki prezentuje rycina 1, a model sieci komputerowej oraz rozmieszczenia stacji roboczych przedstawiono na rycinach 2, 3.

Ryc. . Wyposażenie szkół średnich w środki informatyki w latach 2003 – 2007.

Źródło: autor pracy

Ryc. . Schemat sieci A.

Źródło: autor pracy

Ryc. . Schemat sieci B.

Źródło: autor pracy

Metody, techniki i narzędzia badawcze

Aby prawidłowo rozpatrzyć problemy zawarte w tej pracy należy wybrać właściwą metodę badawczą. Badania naukowe, jako celowe poznanie rzeczywistości mogą być realizowane wieloma różnymi metodami, wzajemnie uzupełniającymi się po to, aby obraz badanej rzeczywistości był odpowiedni, dokładny i w miarę wyczerpujący.

            Spośród wielu definicji metody badawczej za najbardziej adekwatną do niniejszej pracy uznałam definicję A. Kamińskiego, który metodę badawczą formułuje jako " zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych, obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania problemu naukowego". ( A. Kamiński, 1970, s. 39)

            W takim rozumieniu metoda jest zespołem czynników i zabiegów zmierzających do poznania określonego problemu. Jest to pewnego rodzaju charakter działania, jaki podejmujemy dla zdobycia interesujących nas danych.

            Poprawnie stosowana metoda według J. Sztumskiego powinna spełniać następujące warunki:

·        " jasności ( by była powszechnie zrozumiała i rozpoznawana),

·        jednoznaczności ( by wykluczała dowolność stosowania odpowiednich zasad regulatywnych),

·        ukierunkowania ( tzn. podporządkowania przyjętemu celowi badań),

·        skuteczności ( by umożliwiała osiągnięcie przyjętego celu),

·        owocności ( rozumianej jako możliwość uzyskania nie tylko spodziewanych głównych rezultatów, a także i wyników pobocznych),

·        ekonomiczności ( możliwość uzyskania zamierzonych rezultatów przy możliwie niskim stopniu zużycia sił i środków)". ( J. Sztumski, 1994, s. 39)

            W mojej pracy podstawową metodą zastosowaną do zbierania materiału empirycznego był sondaż diagnostyczny.

            T. Pilch przyznaje, że metoda sondażu diagnostycznego to " sposób gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach i poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk i wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie zlokalizowanych – posiadających znaczenie wychowawcze – w oparciu o specjalnie dobraną grupę reprezentującą populację generalną, w której badane zjawisko występuje". ( T. Pilch, 1995, s. 126).

            W ślad za wyborem metody musi następować przygotowanie szczegółowych technik badawczych. Technika badawcza jest określoną czynnością służącą do uzyskania pożądanych danych, jest pojedynczą procedurą polegającą na wykonaniu określonej czynności badawczej.

            W badaniach sondażowych najczęściej występujące techniki to: wywiad, ankieta, analiza dokumentów osobistych, techniki statystyczne.

            Podstawową techniką zastosowaną w niniejszej pracy jest ankieta " Ankieta zatem jest techniką gromadzenia informacji, polegająca na wypełnianiu najczęściej samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy na ogół o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub częściej bez obecności ankietera". ( T. Pilch, 1995, s. 126).

            Kwestionariusz ankiety zawiera 62 staranie dobranych twierdzeń opracowanych pod kierunkiem dr Małgorzaty Bogaj. Powstało w ten sposób narzędzie badawcze: kwestionariusz ankiety do badania opinii i oczekiwań nauczycieli w obliczu dokonującej się w Polsce reformy edukacji.

            Nauczycieli poproszono o ustosunkowanie się do wyszczególnionych w ankiecie twierdzeń. Przeprowadzone badania były całkowicie anonimowe.

            Badani swoją opinię wyrażali w pięciopunktowej skali Likerta.

·        +2 – zgadzam się zdecydowanie,

·        +1- zgadzam się,

·        0- nie wiem, nie mam zdania,

·        -1- nie zgadzam się,

·        -2- nie zgadzam się zdecydowanie.

W końcowej części ankietowani wypełniali niezbędne do analizy statystycznej dane osobowe. Owe dane osobowe dotyczyły:

·        płci,

·        wykształcenia,

·        stażu pracy,

• rodzaju szkoły ,w której pracują badani nauczyciele.

Problemy i hipotezy badawcze

prezentujemy przykładowe problemy i hipotezy badawcze z jeden z prac licencjackich

Problemy badawcze stanowią uzupełnienie każdego badania naukowego. W literaturze metododologicznej na problemy patrzy się jak na pytania, na które należy znaleźć odpowiedzi w toku postępowania badawczego.

            Problem badawczy polega na precyzyjnym rozbiciu tematu na pytania, problemy. Aby był prawidłowy musi spełniać kilka warunków:

1.     Sformułowane problemy muszą wyczerpywać zakres naszej niewiedzy, zawarty w temacie badań. Tak więc problemy w sposób bardziej precyzyjny określają zakres badawczych poszukiwań.

2.     Drugim warunkiem poprawności sformułowanych przez nas problemów jest konieczność zawarcia w nich wszystkich generalnych zależności między zmiennymi. Dzięki temu dość ściśle będziemy mieć wyznaczony zakres badawczych zjawisk.

            Według J. Kozieckiego problem jest rodzajem zadania ( sytuacji), którego podmiot nie może rozwiązać za pomocą posiadanego rodzaju wiedzy.

Rozwiązanie jego jest możliwe dzięki czynności myślenia produktywnego, które prowadzi do wzbogacenia wiedzy podmiotu. ( J. Koziecki, cyt. za W. Dutkiewicz,1996, s.16).

            Zdaniem S. Nowaka problem badawczy to tyle, co pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie. ( S. Nowak, cyt. za. W. Dutkiewicz, 1996, s.240 )

            Przyjmuję za przedmiot badań opinie jak nauczyciele Szkół Podstawowych i Gimnazjów na terenie województwa małopolskiego oceniają rzeczywistość szkolną, w okresie wdrażanej reformy.

            Dla tak postawionego problemu badawczego sformułowałam następujące problemy szczegółowe.

1.     Jak nauczyciele rozumieją założenia obecnej reformy szkolnictwa?

2.     Co sądzą nauczyciele o autonomii, demokratyzacji i samorządności szkół i w czym się ona według nich przejawia?

3.     Jakie są postawy nauczycieli wobec podmiotowości uczniów?

4.     Jak nauczyciele oceniają rzeczywistość szkolną w okresie wdrażanej reformy?

5.     Jakie są obawy i nadzieje nauczycieli w związku z reformą?

            Według T. Pilcha hipoteza w badaniach pedagogicznych przybiera najczęściej kształt zależności dwóch zjawisk.

            Hipoteza w dalszym toku postępowania badawczego może być udowodniona przez zebranie danych popierających wysuwaną zależność lub obalona przez brak takich danych ,czy uzyskanie danych świadczących o fałszywości założenia" (T. Pilch, 1995, s. 27).

            Stosownie do wymienionych problemów badawczych sformułowałam następujące hipotezy:

1.     Nauczyciele akceptują wdrażaną obecnie reformę oświaty, ale jej założenia budzą wśród nich wiele niepokoju. Uważają, ze władze lokalne nie zapewniają wszystkim szkołom dobrej kondycji materialno- bytowej.

2.     Proces demokratyzacji, autonomii i samorządności szkoły oceniają pozytywnie. Demokratyczna i autonomiczna szkoła ich zdaniem stwarza odpowiednie warunki dla przemian i rozwoju edukacji. Także i samorządność szkoły spełnia pomocną rolę w tworzeniu nowej rzeczywistości szkolnej.

3.     Nauczyciele uważają, iż uczniowie poprzez zwiększoną aktywność i działalność twórczą w samorządach czy w klasie będą współdecydować o życiu szkoły. Główna idea we współczesnej reformie to podmiotowość ucznia. A możliwe to jest dzięki nawiązaniu bliskich kontaktów partnerskich z uczniem. Centralną postacią w szkole jest obecnie uczeń i jego potrzeby.

4.     Nauczyciele uważają, że ustawicznie poprawia się ich status społeczny, a dyrektorzy dbają dziś o dokształcanie nauczycieli. Są zdania, że propozycja 3- letnich liceów profilowanych spełnia oczekiwania społeczne, a ograniczenie liczby zasadniczych szkół zawodowych jest słuszne.

5.     Według nauczycieli wprowadzona reforma oświaty jest źle przygotowana, w samorządach brak jest pieniędzy na wprowadzenie tak radykalnych zmian. Uważają, że reformę oświaty należało zacząć od kształcenia nauczycieli. Poza tym nauczyciele obawiają się utraty pracy.

            Przyjęte powyższe hipotezy poddane zostały z kolei weryfikacji w toku badań.