Jedną z najpopularniejszych metod badań pedagogicznych jest sondaż diagnostyczny. Daje on opis i pozwala na wyjaśnienie pewnych zjawisk moralnych, czy ważniejszych procesów występujących w zbiorowościach. Charakterystyczne jest tu instrumentalne użycie respondentów jako jednostek: dostarczających pożądanych informacji[2].
Spośród wielu technik[3] autorka w swoich badaniach posługiwała się: 1) techniką ankiety, 2) techniką analizy dokumentów. „Ankieta ... jest techniką gromadzenia informacji, polegającą na wypełnianiu najczęściej samodzielnie przez badanych specjalnych kwestionariuszy, na ogół o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub najczęściej w obecności ankietera[4]. W tej pracy skorzystano z następujących ankiet:
1. Ankieta środowiskowa miała dostarczyć materiału do określenia uwarunkowań rodzinnych i ich wpływu na badany problem. Analizowała ona dane z zakresu liczebności rodzin, warunków materialnych i kulturalnych, czy też cenzusu wykształcenia rodziców.
2. Ankieta[5] dotyczyła spraw związanych z określonymi predyspozycjami osobowościowymi badanych uczniów. Uzupełnienie autorki do ankiet służyć miało celowi zebrania materiału na temat: Przyczyny niechęci uczniów do zadań domowych wynikające ze złej pracy szkoły. Uczniowie uzupełniali ankiety w klasie szkolnej przez 45 minut w obecności ankietującego, który udzielał dodatkowych wyjaśnień.
Ankieta jest narzędziem badawczym, które odgrywa kluczową rolę w gromadzeniu danych oraz informacji na różnorodne tematy. Jest to jedno z najczęściej stosowanych narzędzi w badaniach społecznych, rynkowych, naukowych i wielu innych dziedzinach. Ankieta pozwala na zgromadzenie dużej ilości danych w stosunkowo krótkim czasie, co czyni ją niezwykle efektywnym narzędziem w badaniach zarówno ilościowych, jak i jakościowych.
Główne zalety ankiety wynikają z jej uniwersalności oraz możliwości dostosowania do potrzeb badacza. Dzięki różnorodności formatów pytań, takich jak pytania zamknięte, otwarte, półotwarte, czy wielokrotnego wyboru, ankieta umożliwia precyzyjne zebranie informacji na temat zainteresowań, opinii, zachowań i preferencji respondentów. Pytania zamknięte, które często przybierają formę skal ocenowych lub prostych odpowiedzi „tak/nie”, pozwalają na łatwe kodowanie i analizę danych. Z kolei pytania otwarte dają respondentom możliwość wyrażenia bardziej szczegółowych opinii, co może dostarczyć badaczom cennych, nieszablonowych informacji.
Jednym z kluczowych aspektów ankiety jest jej konstrukcja. Aby ankieta była skuteczna, jej pytania muszą być jasne, zrozumiałe i precyzyjne. Ważne jest również, aby pytania były neutralne i nie sugerowały odpowiedzi, co mogłoby wpłynąć na obiektywność zebranych danych. Dobrze zaprojektowana ankieta powinna również minimalizować ryzyko wystąpienia tzw. „efektu ankietera”, czyli wpływu, jaki może wywierać sposób zadawania pytań na odpowiedzi respondentów.
Rodzaj pytań, jakie wybiera badacz, zależy od celu badania. W badaniach ilościowych, gdzie celem jest zebranie danych statystycznych, dominują pytania zamknięte. W badaniach jakościowych, które mają na celu zgłębienie opinii, postaw czy motywacji, częściej stosuje się pytania otwarte. Mieszanka obu rodzajów pytań może być również skutecznym sposobem na uzyskanie zarówno ilościowych, jak i jakościowych danych.
Istotnym elementem ankiety jest również próba, czyli grupa osób, do której skierowane są pytania. Próba powinna być reprezentatywna, co oznacza, że powinna odzwierciedlać cechy całej populacji, która jest przedmiotem badania. Wybór odpowiedniej próby jest kluczowy dla wiarygodności wyników badania. W zależności od celów badania, próba może być losowa, co zapewnia większą obiektywność, lub celowa, co pozwala skupić się na specyficznej grupie respondentów.
Ankiety mogą być przeprowadzane w różny sposób: tradycyjnie, czyli w formie papierowej, lub za pomocą nowoczesnych technologii, takich jak ankiety online. Ankiety internetowe zyskują na popularności ze względu na ich łatwość dystrybucji, niski koszt oraz szybkość zbierania danych. Ponadto, narzędzia online oferują możliwość automatycznej analizy wyników, co znacznie przyspiesza proces badawczy. Ankiety telefoniczne oraz face-to-face, choć bardziej czasochłonne i kosztowne, wciąż są stosowane, zwłaszcza w badaniach, które wymagają osobistego kontaktu z respondentami.
Każdy rodzaj ankiety ma swoje wady i zalety. Ankiety papierowe, choć bardziej czasochłonne, mogą być preferowane w sytuacjach, gdzie dostęp do internetu jest ograniczony. Ankiety online, choć wygodne, mogą nie zawsze być reprezentatywne, zwłaszcza w grupach społecznych o ograniczonym dostępie do technologii. Ankiety telefoniczne i bezpośrednie wymagają większych zasobów, ale mogą dostarczyć bardziej wiarygodnych informacji dzięki możliwości zadawania dodatkowych pytań i obserwacji reakcji respondentów.
Analiza danych zebranych za pomocą ankiety jest kluczowym etapem procesu badawczego. Obejmuje ona zarówno proste podsumowanie wyników, jak i bardziej zaawansowane techniki statystyczne, które pozwalają na wykrycie zależności między zmiennymi. W badaniach ilościowych, gdzie zbierane są dane liczbowe, analiza często obejmuje obliczenia średnich, median, odchyleń standardowych oraz inne miary statystyczne. W badaniach jakościowych, analiza polega na interpretacji treści odpowiedzi, identyfikacji wzorców oraz kategoryzacji tematów. Narzędzia do analizy danych, takie jak oprogramowanie statystyczne czy programy do analizy treści, są nieocenionym wsparciem dla badaczy.
Ostateczny sukces ankiety zależy od kilku czynników. Przede wszystkim, kluczowa jest jakość pytań i konstrukcja ankiety. Ankieta musi być dobrze przemyślana, aby uniknąć błędów, które mogłyby wpłynąć na wiarygodność wyników. Ważne jest również, aby badacz przeprowadził pilotaż ankiety na małej grupie respondentów, co pozwoli na wykrycie i skorygowanie potencjalnych problemów przed właściwym badaniem. Kolejnym ważnym aspektem jest etyka badań. Respondenci muszą być świadomi celu badania, a ich udział powinien być dobrowolny i anonimowy. Zebrane dane powinny być przetwarzane z zachowaniem pełnej poufności, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi dotyczącymi ochrony danych osobowych.
---
[1] A. Kamiński: Metoda, procedura badawcza w pedagogice empirycznej. Studia pedagogiczne. t. XIX
[2] J. Rudnicka: Metoda sondażu w pedagogice empirycznej. Studia pedagogiczne. t. XIX, s. 37
[3] T. Plich: Zasady badań pedagogicznych. Zakł. Nar. im. Ossol. Wrocław, W-wa, Kraków, 1977, s. 141
[4] T. Plich: jak wyżej, s. 56
[5] T. Plich: jak wyżej, s. 56
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Komentarze są moderowane