Bibliografia załącznikowa w systemie harvardzkim

1. Bibliografia załącznikowa w systemie harvardzkim zawiera wykaz wyłącznie tych publikacji, na które autor powołuje się w tekście pracy.

2. Podstawowym źródłem danych zawartych w opisie bibliograficznym jest powoływany dokument. Preferowanym źródłem danych w dokumencie jest karta (strona) tytułowa lub jej odpowiednik (np. etykieta na dokumencie dźwiękowym itp.). Jeżeli w dokumencie brak karty tytułowej i jej odpowiednika, dopuszcza się przyjmowanie niezbędnych danych z innego źródła, takiego jak okładka lub opakowanie itp. Dla dokumentów elektronicznych źródłem danych jest ekran, na którym wyświetlony jest tytuł; jeśli brak takiego ekranu, można przejmować dane z dokumentacji towarzyszącej lub opakowania.

3. Opisy bibliograficzne szereguje się w układzie alfabetycznym według nazwisk autorów lub według tytułów publikacji (gdy nie ma podanego autora/redaktora/instytucji sprawczej); nie należy numerować poszczególnych pozycji bibliograficznych.

4. Pierwszym elementem pojedynczego opisu bibliograficznego powinno być nazwisko i inicjał imienia autora, bezpośrednio po nim należy podać rok wydania publikacji, a następnie dalsze elementy opisu.

5. Prace jednego autora podaje się według daty wydania, od najstarszych do najnowszych.

Przykład:
Dobrzyńska, T.,
1991, ...
Dobrzyńska, T.,
1996a, ...
Dobrzyńska, T.,
1996b, ...
Dobrzyńska, T.,
2003, .
W przypadku powtarzania się roku wydania, tytuły poszczególnych publikacji szereguje się alfabetycznie.
Przykład:
Dobrzyńska, T., 1996a, Granice... Dobrzyńska, T., 1996b, Wskaźniki...

6. Jeżeli dla kilku dokumentów ta sama osoba jest autorem i/lub pierwszym współautorem (przez co kilka opisów bibliograficznych w wykazie literatury zaczyna się od tego samego nazwiska), wówczas: najpierw podaje się prace napisane samodzielnie przez tego autora, a następnie prace jego współautorstwa.
Przykład:
Nowak, T., 2001, ...
Nowak, T., Kowalski, T., 1998, ... 

7. W pracach zbiorowych - należy podawać jako pierwszy element opisu nazwisko redaktora naukowego ze stosownym skrótem „red.”.

Przykłady:
Gawron, I. (red.), 1996, Kodeks postępowania cywilnego, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań.
Dowgiałło, Z. (red.), 1998, Słownik ekonomiczny przedsiębiorcy, Poltext, Warszawa.

8. W opisach publikacji wydanych za granicą obowiązuje pisownia skrótów określeń typu redaktor, wydanie, numer, wolumin itp. w języku tekstu.

Przykłady:

	Opis publikacji napisanej po polsku	Opis publikacji napisanej po angielsku	Opis publikacji napisanej po niemiecku	Opis publikacji napisanej po francusku
Redaktor	red.	ed. lub eds. (gdy jest dwóch lub więcej redaktorów)	Red.	red.
Wydanie	wyd. 2 wyd. 3	2nd ed. 3rd ed. 4th ed. itd.	2      Aufl. 3      Aufl.	2e ed. 3e ed.
Wolumin	vol.	vol.	Vol.	vol.
Numer	Nr	no.	Nr.	no

9. Opis bibliograficzny książki - wymagane elementy opisu:
nazwisko autora, inicjał imienia, rok wydania, tytuł dzieła. podtytuł (napisane kursywą, wyrazy tytułu i podtytułu w języku angielskim, z wyjątkiem spójników i przyimków, zaczynamy wielkimi literami), nazwisko tłumacza, numer wydania (podaje się, jeśli jest inne niż pierwsze, do oznaczenia numeru wydania stosuje się liczby arabskie), wydawnictwo, miejsce wydania.

Przykłady:

	Przypis	Bibliografia
Jeden autor	[Fedorowicz 1994]	Fedorowicz, Z., 1994, Podstawy teorii finansów, Poltext, Warszawa.
Dwóch autorów	[Bień i Sokół 1998]	Bień, W., Sokół, H., 1998, Ocena sytuacji finansowej banku komercyjnego, Difin, Warszawa.
Trzech autorów	|Ostasiewicz, Rusnak i Siedlecka 2006]	Ostasiewicz, S., Rusnak, Z., Siedlecka, Z., 2006, Statystyka. Elementy teorii i zadania, wyd. 6 popr., Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, Wrocław.
Powyżej trzech autorów	[Cooper i in. 1993]	Copper, C., Fletcher, J., Gilbert, D., Wanhill, S., 1993, Tourism Principles and Practice Pitman Publishing, Springer, Berlin.
Tłumaczenie	[Stiglitz i Charlton 2006]	Stiglitz, J.E., Charlton, A., 2006, Fair Trade. Szansa dla wszystkich, tłum. A. Szeworski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Brak autora (lub redaktora)	|Networking Essentials         Plus 2009]	Networking Essentials Plus, 2009, Microsoft Press, Redmond, Washington.

Jeżeli roku wydania nie można określić na podstawie źródła, zaleca się w jego miejsce podanie daty „copyright", daty druku lub przypuszczalnej daty wydania.

Przykłady:

	Przypis	Bibliografia
Copyright	[Wróblewski 2005]	Wróblewski, P., cop. 2005, Zarządzanie projektami informatycznymi, Helion, Gliwice.
Przypuszczaln y rok wydania	Banachowicz, Nowak                  i Starkowski 1994]	Banachowicz, E., Nowak, J., Starkowski, M.T., ca 1994, Franchising, czyli Klucz do przyszłości, Business Press, Warszawa.
Druk	[Wodarski 2010]	Wodarski, K., druk 2010, Zarządzanie ryzykiem w procesie planowania strategicznego w górnictwie węgla kamiennego, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.

10. Opis bibliograficzny pracy zbiorowej (książki pod redakcją) - wymagane elementy opisu:
nazwisko redaktora, inicjał imienia redaktora (red.), rok wydania, tytuł dzieła. podtytuł (napisane kursywą, wyrazy tytułu i podtytułu w języku angielskim, z wyjątkiem spójników i przyimków, zaczynamy wielkimi literami), nazwisko tłumacza, numer wydania (podaje się, jeśli jest inne niż pierwsze, do oznaczenia numeru wydania stosuje się liczby arabskie), wydawnictwo, miejsce wydania.

	Przypis	Bibliografia
Jeden redaktor	[Somer 1995]	Somer, J. (red.), 1995, Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska. Komentarz, Wydawnictwo Prawo Ochrony Środowiska, Wrocław.
	[Maki 2002]	Maki, U. (ed.), 2002, Fact and Fiction in Economics. Realism, Models and Social Construction, Cambridge University Press, Cambridge.
	[Kay-Enders 1996]	Kay-Enders, B. (Red.),           1996, Marketing und Ethik. Grundlagen,        Determinanten,        Handlungsempfehlungen, Deutsche Marketing- Vereinigung, Wiesbaden.
	[Planęon 2002]	Planęon, B (red.), 2002, L'interculturel, marketing et management, 3e ed., l'Hermes, Lyon.
Trzech redaktorów	[Davis, Marciano i Runde 2005]	Davis, J., Marciano, A., Runde, J. (eds.), 2005, Elgar Companion to Economics and Philosophy, Edward Elgar, Cheltenham.

Różnice między pracą licencjacką a pracą magisterską

Zasadnicze różnice między pracą licencjacką a magisterską wynikają z poziomu zaawansowania, zakresu oraz oczekiwań akademickich wobec studenta. Praca licencjacka to często pierwszy większy projekt naukowy, z jakim student ma do czynienia, stanowiący podsumowanie studiów pierwszego stopnia. Z kolei praca magisterska jest bardziej skomplikowana i wymaga od studenta większej samodzielności oraz umiejętności krytycznej analizy, stanowiąc uwieńczenie studiów drugiego stopnia. Mimo że obie prace mają podobną strukturę i cel, różnią się znacznie w zakresie trudności, oczekiwań oraz wartości naukowej.

Pierwszą i najważniejszą różnicą między pracą licencjacką a magisterską jest zakres i głębokość badań. Praca licencjacka skupia się głównie na podsumowaniu wiedzy teoretycznej i przeglądzie literatury z określonej dziedziny. Student w ramach tej pracy analizuje istniejące źródła, przedstawiając uporządkowany opis wybranego zagadnienia. Praca licencjacka ma często charakter bardziej opisowy, a badania empiryczne są mniej zaawansowane. Z kolei praca magisterska wymaga znacznie głębszego wniknięcia w temat. Oczekuje się, że student nie tylko przedstawi przegląd literatury, ale także przeprowadzi własne badania empiryczne, zaprojektuje metodologię badawczą i zaprezentuje oryginalne wnioski. Praca magisterska opiera się na bardziej zaawansowanej analizie problemu, często z elementami nowatorskimi, a jej celem jest rozwój lub pogłębienie wiedzy w danej dziedzinie.

Różnica w zakresie i objętości pracy również jest znacząca. Prace licencjackie są zazwyczaj krótsze, zazwyczaj mają od 30 do 60 stron, w zależności od wymagań konkretnej uczelni. Praca licencjacka nie musi być tak szczegółowa i rozbudowana jak magisterska, która zazwyczaj liczy od 60 do 100 stron. Praca magisterska wymaga bardziej szczegółowego opisu teorii, metodologii badawczej oraz analizy danych. Student musi zaprezentować bardziej złożone wnioski i dowieść, że jest w stanie samodzielnie przeprowadzić pełnowartościowe badania naukowe.

Kolejną różnicą jest stopień samodzielności badawczej. W pracy licencjackiej student zazwyczaj korzysta z już dostępnych danych i badań, a jego głównym zadaniem jest umiejętne przyswojenie i opisanie literatury przedmiotu. Badania empiryczne, jeśli w ogóle są wymagane, mają prostszy charakter i nie wymagają zaawansowanych metod. W pracy magisterskiej student musi wykazać się znacznie większą samodzielnością. Oczekuje się, że zaprojektuje własne badania, zbierze dane, opracuje wyniki i przedstawi oryginalne wnioski. Praca magisterska powinna mieć bardziej odkrywczy charakter, a badania powinny wnosić coś nowego do dyskusji naukowej. Student musi dowieść, że potrafi samodzielnie przeprowadzić zaawansowane analizy i zastosować odpowiednie metody badawcze.

Stopień trudności metodologicznej to kolejny obszar, który wyraźnie różni oba rodzaje prac. W pracy licencjackiej metodologia może być mniej rozbudowana – student może korzystać z prostych narzędzi badawczych, takich jak ankiety czy analiza dokumentów, i nie musi szczegółowo uzasadniać swojego wyboru metod badawczych. W pracy magisterskiej metodologia musi być znacznie bardziej szczegółowa i dopracowana. Student powinien umieć wyjaśnić, dlaczego wybrał określoną metodę, jakie są jej mocne strony, a jakie ograniczenia. Co więcej, musi wykazać, że rozumie zastosowaną metodologię i potrafi ją zastosować w praktyce, prowadząc badania w sposób rzetelny i wiarygodny.

Wymagania dotyczące literatury przedmiotu również różnią prace licencjacką od magisterskiej. W pracy licencjackiej student opiera się zazwyczaj na podstawowych opracowaniach i podręcznikach akademickich, a przegląd literatury nie musi być bardzo obszerny. W pracy magisterskiej przegląd literatury jest znacznie bardziej wymagający – student musi zapoznać się z najnowszymi badaniami, w tym artykułami naukowymi, monografiami, raportami i innymi źródłami, które stanowią aktualny stan wiedzy na dany temat. W pracy magisterskiej ważne jest, aby student potrafił krytycznie ocenić różne podejścia teoretyczne i umiejętnie je zestawić, pokazując, w jaki sposób jego badania wpisują się w szerszy kontekst naukowy.

Różnice te są widoczne także w wnioskach i podsumowaniach, jakie student ma obowiązek wyciągnąć w swoich pracach. W pracy licencjackiej wnioski mogą być bardziej ogólne, oparte głównie na przedstawionych wcześniej materiałach. Nie wymaga się od studenta formułowania nowatorskich interpretacji czy dogłębnych analiz, choć oczekuje się, że będzie w stanie podsumować swoje badania w logiczny sposób. W pracy magisterskiej wnioski muszą być znacznie bardziej rozbudowane i precyzyjne, oparte na samodzielnie zebranych danych oraz pogłębionej analizie. Student powinien przedstawić wnioski, które stanowią wkład w rozwój wiedzy w danej dziedzinie, nawet jeśli mają one charakter bardziej lokalny niż odkrycia naukowe na skalę globalną.

Różnice te wynikają również z poziomu oczekiwanego wkładu naukowego. Praca licencjacka ma na celu sprawdzenie, czy student opanował umiejętności akademickie, takie jak praca z literaturą, formułowanie myśli oraz przedstawianie wniosków. Często licencjat ma charakter dydaktyczny i ma na celu przygotowanie studenta do bardziej zaawansowanych prac naukowych. Z kolei praca magisterska wymaga od studenta większego zaangażowania naukowego i oryginalności w podejściu do tematu. Chociaż nie oczekuje się, że praca magisterska przyniesie rewolucyjne odkrycia, musi ona mieć większy wkład w rozwój wiedzy i rozwiązywać konkretne problemy badawcze.

Ostatecznie, praca licencjacka i magisterska różnią się także pod względem znaczenia akademickiego. Praca licencjacka to pierwszy krok na ścieżce akademickiej, a jej celem jest sprawdzenie, czy student zdobył umiejętności potrzebne do prowadzenia podstawowych badań naukowych. Praca magisterska natomiast kończy studia drugiego stopnia i wymaga bardziej zaawansowanego podejścia do tematu. Praca ta często stanowi podstawę do dalszych studiów doktoranckich lub specjalistycznej kariery zawodowej, dlatego jej jakość jest szczególnie ważna.

Praca licencjacka i magisterska różnią się nie tylko objętością, ale przede wszystkim poziomem zaawansowania, głębokością analizy, samodzielnością badawczą oraz wymaganiami metodologicznymi i teoretycznymi. Praca licencjacka koncentruje się na przyswojeniu podstawowych umiejętności badawczych i teoretycznych, natomiast praca magisterska wymaga znacznie większej samodzielności, krytycznego myślenia i wkładu w rozwój wiedzy naukowej.

PRACA LICENCJACKA

Praca licencjacka ma charakter opisu z elementami analizy. W szczególności praca licencjacka może być prezentacją przypadku (np. przedsiębiorstwa, sektora, rynku, go­spodarki kraju lub jego międzynarodowych powiązań), ekspertyzą, projektem badaw­czym. Praca licencjacka może być opracowana przez jedną lub dwie osoby. W przypad­ku zespołu dwuosobowego trzeba wyraźnie wskazać we wstępie lub w spisie treści au­torów jej poszczególnych części. Zaleca się, by objętość pracy licencjackiej mieściła się w granicach 50-80 stron.

PRACA MAGISTERSKA

Praca magisterska ma charakter analityczno-opisowy. W porównaniu z pracą licen­cjacką powinna ona zawierać szerszy i krytyczny przegląd literatury przedmiotu oraz większy stopień samodzielności prezentacji i ocen. Wskazane jest podejmowanie tema­tów bardziej złożonych (np. typu: wpływ jednego procesu na inny; analiza porównaw­cza). Praca magisterska winna być napisana przez jedną osobę. Zaleca się, by objętość pracy magisterskiej mieściła się w granicach 60-90 stron.

Recenzje prac licencjackich

1. Recenzje prac licencjackich sporządza się na formularzu, którego wzór podano w załączniku. Wszystkie wykonane na formularzu zapisy powinny być wyraźne, trwałe oraz umożliwiać jednoznaczną ich interpretację. Zaleca się sporządzanie recenzji w formie wydruku komputerowego. 

2. Recenzja powinna zawierać obiektywną i wnikliwą ocenę merytoryczną pracy, jak również sposobu jej redagowania. Ważne jest ustosunkowanie się do poprawności językowej zawartych w niej treści. 

3. Recenzja nie może ograniczać się do opisu pracy. Obowiązkiem recenzenta jest ekspozycja zarówno zalet, jak również słabości opracowania, prezentacja uwag krytycznych, ocena warsztatu badawczego dyplomanta, wartości pracy oraz innych kwestii wynikających ze specyfiki podjętego tematu. 

4. Na formularzu recenzji należy zamieścić datę jej sporządzenia oraz wyraźny podpis osoby, która ją wykonała. 

5. Recenzję przedkłada się z wyprzedzeniem co najmniej jednego dnia w stosunku do terminu planowanego egzaminu dyplomowego. 

6. W przypadku negatywnej oceny recenzenta decyzję o dopuszczeniu studenta do egzaminu dyplomowego podejmuje dziekan po uzyskaniu pozytywnej oceny pracy wystawionej przez dodatkowego recenzenta. 

Złe praktyki w pracach dyplomowych to częste błędy w treści, które utrudniają prawidłowe uchwycenie i zrozumienie pracy. Zniechęcają do czytania, bez wątpienia potrafią je ograniczyć ocena pracy. Złą praktyką w pracach dyplomowych jest to, że niektóre z podanych tam informacji są nieweryfikowalne. 

Obowiązkiem autora pracy jest dostarczenie źródeł wszelkich istotnych informacji, które mogą być kwestionowane przez recenzenta pracy. Choć recenzent pracy nie powiela opisanych w niej eksperymentów, to ich opis musi dać taką teoretyczną możliwość. Frazy argumentum ad populum są często nadużywane przy analizie literatury w pracach dyplomowych. Na przykład sformułowania „to oczywiste, że (...)”, „poważni eksperci naukowi mówią, że (...)”, „według większości badaczy (...)”, „badania pokazują, że (...).

Dobór próby i zmienne

Gdy już sformułujemy hipotezy, to następnym krokiem jest wybór terenu do badań oraz dokonanie doboru próby - dopiero po tym możemy przejść do następnego etapu pracy badawczej, a mianowicie do ustalenia zmiennych.

Żeby przeprowadzić badania empiryczne, będziemy potrzebować osoby, z którymi te badania przeprowadzimy, czyli respondentów. W tym celu trzeba wybrać reprezentatywną próbę, czyli grupę osób, która będzie miarodajna dla danej społeczności, dla społeczności w której dany badany problem jest obecny.

Istotne podczas dokonywania wyboru jest to, aby wybrana grupa reprezentowała wszystkie cechy badanej populacji. Przed wyborem terenu badań oraz określeniem doboru próby warto odpowiedzieć sobie raz na następujące pytania:

1) Czego chcę się dowiedzieć?
W tym przypadku będziemy posługiwać się wcześniej sformułowanymi pytaniami badawczymi, bo to własnie na nie chcemy uzyskać odpowiedzi. Zatem biorąc za wzór jedno z wcześniej sformułowanych przykładowych pytań: Jakie są przyczyny spożywania alkoholu przez młodzież licealną? chcemy poznać przyczyny spożywania alkoholu wśród młodzieży licealnej.

2) Od kogo chcę się tego dowiedzieć?
Zgodnie zw sformułowanym wcześniej celem badawczym, informacje na temat przyczyn spożywania alkoholu chcielibyśmy uzyskać od młodzieży we wskazanym wcześniej Liceum nr X w Warszawie.

Jeśli w celu badawczym nie wskazalibyśmy dokładnie, które liceum nas interesuje, tak czy inaczej musielibyśmy wybrać jedną, konkretną szkolę (lub kilka szkół), w której lub w których chcielibyśmy przeprowadzić badania, ponieważ nie bylibyśmy w stanie zapytać wszystkich licealistów w kraju o przyczyny ich ewentualnego picia alkoholu. Po wybraniu konkretnej placówki (placówek) musimy dokonać kolejnego wyboru, tym razem naszych respondentów. W przypadku kiedy badana przez nas grupa jest nieliczna, możemy przepytać wszystkie osoby. Jednak jeśli szkoła ma wielu uczniów, należy wybrać konkretną ich ilość, która będzie stanowiła dla nas próbę badawczą. Wybór może być losowy lub celowy.

Tabele, rysunki, wykresy w pracach licencjackich

1. Jednolita budowa w całej pracy licencjackiej.
2. Tytuł podany jest zwięźle i jasno.
3. Nie należy zapominać o podaniu źródła.
4. Tabele stosujemy, gdy jest przewaga tekstu nad liczbami, w przeciwnym wypadku stosuje się oznaczenie tablicy – w całej pracy musi być jednolicie, albo tabele albo tablice.
5. Tabele i rysunki numerujemy dla każdego rozdziału osobno.
6. W przypadku tabel tytuł jest umieszczony nad tabelą; w przypadku rysunków i wykresów – pod nimi.

Rys. 1.1. Metody i środki rekrutacji personelu

Źródło: K. Schawn, K. G. Seipel: Marketing kadrowy. Wyd. C.H. Beck, Warszawa 1995, s. 56.

Tabela 1.1. Strategiczne i taktyczne cele marketingu wewnętrznego

Cele	Wewnętrzne	Zewnętrzne
Strategiczne	–motywacja pracowników, –zadowolenie pracowników, –świadomość pozycji klienta	–pozyskiwanie klientów, –obsługa i utrzymanie klientów
Taktyczne	–nastawienie i zachowania menedżerów, –poprawa know-how pracowników	–wyróżnienie się na tle konkurencji, –zadowolenie, satysfakcja klientów

Źródło: C. Gronroos: Internal Marketing-an Integral Part of Marketing Theory.
W: J. H. Donelly, W. R. George: Marketing of Services. Chicago 1981, s. 237.

 

Technika sporządzania bibliografii pracy licencjackiej

Technika sporządzania bibliografii: [w nawiasach podano informacyjnie rodzaj publikacji]

Pozycje zwarte:

1. Nikitorowicz,
J., Pogranicze. Tożsamość. Edukacja międzykulturowa, Białystok Trans
Humana 1995. [książka jednego autora]
2. Gellert M.,
Nowak K., Zespół, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2008.
[książka wielu autorów]
3. Kłoskowska
A., Kultury narodowe i narodowa identyfikacja: dwoistość funkcji, w: A.
Kłoskowska (red.), Oblicza polskości, Warszawa, Uniwersytet Warszawski 1991 s., 97-
112. [rozdział w książce]
4. Lewowicki T., Edukacja międzykulturowa, w: M. A. Kalewicz (red.), Encyklopedia
pedagogiczna, Warszawa PWN 2012, s. 15-
47. [hasło w encyklopedii/słowniku]
5. Lewowicki T., Edukacja międzykulturowa, w: M. A. Kalewicz (red.) Encyklopedia
pedagogiczna 2012, s. 15 –
47.

źródło: www.encyklopediapwn.pl/hasla/edukacja_miedzykulturowa (dostęp:
12.04.2019). [hasło w encyklopedii/słowniku online]

Artykuły:

1. Janas W., Patologiczne zachowania młodzieży szkolnej, „Nauczyciel”,2008, nr 20, s.
24-27. [artykuł w czasopiśmie]

Akty prawne:

1. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej Dz. U. 2004r., Nr 64 poz. 593
[akt prawny]
2. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej Dz. U. 2004r., Nr 64 poz. 593.
źródło: www.isap.sejm.gov.pl/ust_pom_spo/index.html (dostęp: 12.01.2019). [akt
prawny z dostępem online]

Źródła internetowe:

1. Nowak J., Nowy regionalizm a globalizacja,

źródło: www.przeglad.uj.edu.pl/nowyregionalizm (dostęp: 12.01.2019).