Inne uwagi

1. Praca po napisaniu powinna być dokładnie sprawdzona przez polonistkę w zakresie poprawności językowej (wyeliminować błędy ortograficzne, stylistyczne, przeskoki myślowe, żargon, zwroty gwarowe, niewłaściwe znaki interpunkcyjne...).

2. Każda tabela, rysunek, wykres, zdjęcie winny być zapowiedziane w treści, właściwie przedstawione (powołanie się na konkretny numer) i merytorycznie „wykorzystane” (wysnute krótkie wnioski).

3. Spisy rysunków, tabel, wykresów, sporządzamy wówczas gdy jest ich powyżej dziesięciu.

4. Tytuły rozdziałów powinny być pisane dużymi literami i pogrubione (Bold). Każdy rozdział pracy powinien rozpoczynać się od nowej strony.

5. W przypisach należy zamieszczać pełny opis bibliograficzny wykorzystanej pozycji włącznie do strony.

6. Zarówno w bibliografii jak i w przypisach należy także wykazywać wykorzystane strony internetowe podając adresy oraz datę ich wykorzystania (równoprawnie z literaturą zwartą).

Pisanie pracy licencjackiej to złożony i wymagający proces, który wykracza poza samo tworzenie tekstu naukowego. W tej części poradnika chcielibyśmy zwrócić uwagę na różne aspekty, które mogą mieć kluczowe znaczenie dla jakości i skuteczności twojej pracy. Chociaż są one często pomijane, odpowiednie podejście do tych elementów może znacząco wpłynąć na końcowy efekt i twoje doświadczenie w trakcie pisania.

Przede wszystkim warto pamiętać, że organizacja czasu to jeden z najważniejszych elementów, który może decydować o sukcesie twojej pracy. Rozpoczęcie procesu pisania pracy magisterskiej wymaga starannego planowania. Stworzenie realistycznego harmonogramu, który uwzględnia wszystkie etapy pracy – od zebrania materiałów, przez pisanie, aż po korektę – jest kluczowe. Należy wziąć pod uwagę nie tylko czas potrzebny na pisanie, ale również na konsultacje z promotorem, przetwarzanie uwag i poprawek oraz na ewentualne nieprzewidziane okoliczności, takie jak problemy zdrowotne czy techniczne. Elastyczność w planowaniu jest równie ważna, ponieważ pozwala na dostosowanie się do zmieniających się okoliczności i unikanie niepotrzebnego stresu.

Kolejnym istotnym aspektem jest komunikacja z promotorem. Utrzymywanie regularnego kontaktu i aktywne korzystanie z jego wiedzy i doświadczenia może znacząco wpłynąć na jakość pracy. Nie bój się zadawać pytań, dzielić się swoimi postępami oraz omawiać napotkanych trudności. Promotorzy mają różne style pracy i oczekiwania, dlatego ważne jest, abyś jasno zrozumiał, jak najlepiej współpracować z daną osobą. Regularne spotkania, dobrze przygotowane raporty z postępów oraz otwartość na feedback mogą pomóc w uniknięciu większych problemów na późniejszym etapie pisania.

Innym ważnym elementem jest dbanie o jakość źródeł i odpowiednią metodologię. Wykorzystanie aktualnych i wiarygodnych materiałów źródłowych jest kluczowe dla rzetelności twojej pracy. Zwróć uwagę na to, aby weryfikować pochodzenie i wiarygodność informacji, które zamierzasz wykorzystać. Metodologia badawcza, którą wybierzesz, powinna być adekwatna do tematu pracy i umożliwiać rzetelną analizę zebranych danych. Należy również zadbać o odpowiednie dokumentowanie i cytowanie źródeł, aby uniknąć zarzutów o plagiat oraz zwiększyć wiarygodność swojej pracy.

Pisanie pracy licencjackiej to również doskonała okazja do nauki zarządzania stresem. Proces ten, mimo iż pełen wyzwań, może również nauczyć cię umiejętności radzenia sobie z presją oraz organizowania pracy w sposób efektywny. Warto w tym kontekście zainwestować czas w rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem, takich jak techniki relaksacyjne, regularne przerwy czy zdrowy styl życia. Dbanie o siebie fizycznie i psychicznie ma bezpośredni wpływ na jakość twojej pracy oraz na twoje ogólne samopoczucie.

Nie można zapominać o kwestiach formalnych, które mogą różnić się w zależności od uczelni czy wydziału. Upewnij się, że znasz i przestrzegasz wszystkich wymagań dotyczących formatowania tekstu, struktury pracy oraz innych wytycznych. Niedopatrzenia w tym zakresie mogą prowadzić do niepotrzebnych trudności i opóźnień.

Na koniec, warto zwrócić uwagę na proces recenzji i poprawy pracy. Każda praca wymaga kilku rund korekt, które są kluczowe dla poprawienia jakości tekstu i eliminowania błędów. Dobrym pomysłem jest również skorzystanie z pomocy zewnętrznych recenzentów, takich jak koledzy, znajomi czy profesjonalne usługi redakcyjne. Świeże spojrzenie na tekst często pozwala na zauważenie rzeczy, które mogły umknąć podczas pisania.

Pisanie pracy licencjackiej to skomplikowany i wieloaspektowy proces, który wymaga staranności, planowania i zaangażowania. Uważne podejście do organizacji czasu, efektywnej komunikacji z promotorem, rzetelności źródeł, zarządzania stresem, przestrzegania wymogów formalnych oraz procesu recenzji, może znacząco wpłynąć na sukces twojej pracy. Pamiętaj, że każda praca to nie tylko wynik Twojego wysiłku, ale także świadectwo Twojej umiejętności radzenia sobie z różnorodnymi wyzwaniami, które napotkasz w trakcie całego procesu pisania.

Cytaty w pracach licencjackich

Kilka reguł o stosowaniu cytatów  w pracach licencjackich

Jeśli sami opracowujemy czyjeś np. poglądy na coś, czy wybieramy coś z czyjejś klasyfikacji czegoś i zamieszczamy w tabeli, na wykresie itd., to pod spodem trzeba napisać: opracowanie własne na podstawie …. (i podać źródło). Jeśli natomiast kopiujemy np. jakąś tabelę, wówczas wskazujemy tylko na jej źródło i piszemy: Źródło: …. Praca jednak napisana jest z humanistyki, więc tabele, wykresy, grafy itp. tylko w uzasadnionych fragmentach pracy.

Skracanie cytatów

Cytaty są często skracane poprzez wstawienie wielokropka do cytowanego fragmentu - na początku, na końcu lub w środku - aby wskazać, że jest to oryginalny tekst, który jest porzucany w konkretnym przypadku, np. ze względu na małe znaczenie dla badania.

Autorski komentarz w cytacie

Czasami zdarza się, że cytat jest niezrozumiały lub źle zrozumiany bez interwencji autora. Ma to znaczenie przy cytowaniu fragmentu szerszego stwierdzenia, w którym cytowany autor posługuje się pewnymi skrótami objaśnianymi w innej części pracy (nie cytowane). W większości przypadków wystarczy wtedy umieścić odpowiednie słowo w nawiasach kwadratowych, z tym że zakłócenie jest dziełem osoby piszącej pracę magisterską.

Plagiat ukryty

Ukryty plagiat to wykorzystanie utworu obcego w zmodyfikowanej formie, np. używanie synonimów, zmiana kolejności zdań, kolejności wyrażanych myśli. Mimo takich zmian jest to plagiat, ponieważ tekst nie zawiera oryginalnej treści, a jedynie powiela cudze myśli, koncepcje, klasyfikacje itp. bez wskazania źródła. Taki rodzaj plagiatu można nazwać „kradzieżą pomysłów”.

Cytaty w pracach licencjackich odgrywają kluczową rolę, ponieważ stanowią nie tylko dowód na to, że autor pracy zapoznał się z literaturą przedmiotu, ale także są sposobem na wzmocnienie argumentacji poprzez odwołanie się do autorytetów i źródeł. Właściwe użycie cytatów to umiejętność, którą powinien posiąść każdy student przygotowujący się do pisania pracy dyplomowej, ponieważ nie tylko wzbogaca ona merytoryczny aspekt pracy, ale także zapobiega problemom związanym z plagiatem. Cytowanie jest fundamentem rzetelności naukowej, dlatego niezwykle ważne jest, aby dokładnie rozumieć, jak i kiedy należy z niego korzystać.

Cytowanie odnosi się do dosłownego przytoczenia wypowiedzi innych autorów, które są istotne z punktu widzenia tematyki omawianej w pracy. Należy jednak pamiętać, że cytat nie może być używany w oderwaniu od reszty treści, a jedynie jako wsparcie argumentacji. Cytowanie pozwala odwołać się do wyników badań, opinii czy twierdzeń innych badaczy, co wzbogaca analizę i pokazuje, że autor pracy licencjackiej jest świadomy dotychczasowych ustaleń w danej dziedzinie. Prawidłowe użycie cytatów oznacza nie tylko umiejętne przytoczenie fragmentu tekstu, ale także odpowiednie jego wkomponowanie w tok argumentacyjny pracy.

W pracy licencjackiej cytaty mogą pełnić różnorodne funkcje. Po pierwsze, mogą stanowić dowód na potwierdzenie pewnych twierdzeń, które autor wysuwa w swojej pracy. Przykładem może być cytat z literatury, który potwierdza, że pewne zjawisko rzeczywiście istnieje lub zostało już wcześniej zbadane. Po drugie, cytaty mogą być używane jako sposób na skonfrontowanie różnych poglądów i pokazanie, że istnieje różnorodność opinii na dany temat. W ten sposób autor pracy może wskazać, że nie wszystkie aspekty danego zagadnienia są jednoznaczne i wymagają dalszej refleksji. Po trzecie, cytaty mogą służyć jako ilustracja lub przykład bardziej abstrakcyjnych zagadnień, które są trudne do zrozumienia bez odniesienia do konkretnych badań lub teorii.

W pracy licencjackiej można stosować różne rodzaje cytatów. Cytat bezpośredni polega na dosłownym przytoczeniu fragmentu tekstu z zachowaniem oryginalnego brzmienia, stylu i interpunkcji. Taki cytat powinien być wyraźnie oznaczony – zwykle w formie cudzysłowu lub kursywy, zależnie od wytycznych stosowanych przez daną uczelnię. Cytaty bezpośrednie są używane głównie wtedy, gdy dokładne słowa autora są niezbędne do zrozumienia sensu danego fragmentu, np. gdy przedstawiamy definicję lub tezę, której nie da się łatwo sparafrazować bez utraty jej znaczenia.

Kolejnym sposobem cytowania jest cytat pośredni, czyli tzw. parafraza, gdzie myśl innego autora zostaje przedstawiona własnymi słowami. Parafraza wymaga od autora pracy umiejętności przekształcania oryginalnego tekstu bez zmiany jego sensu, co bywa trudniejsze niż dosłowne przytoczenie cytatu. Parafrazowanie jest zalecane w przypadku, gdy chcemy skupić się na treści myśli autora, a nie na jego stylu wypowiedzi. Mimo że parafraza nie jest dosłownym cytowaniem, nadal wymaga podania źródła, z którego pochodzi myśl, co jest nieodzowne dla utrzymania rzetelności naukowej.

Ważnym aspektem korzystania z cytatów w pracy licencjackiej jest umiejętność ich selekcji. Cytaty nie powinny dominować nad własnymi wnioskami i analizami autora. Praca licencjacka powinna być przede wszystkim świadectwem samodzielnej refleksji studenta, a cytaty mają jedynie wspierać jego wywody, a nie je zastępować. Zbyt liczne cytaty mogą sprawiać wrażenie, że autor nie w pełni opanował materiał i w dużej mierze opiera się na cudzych myślach, zamiast prezentować własne podejście do tematu. Dlatego ważne jest, aby cytaty były dobierane selektywnie, a każdy z nich był umiejętnie wkomponowany w całość wywodu.

Nieodłącznym elementem każdego cytatu jest odwołanie do źródła, z którego pochodzi przytoczona treść. Cytat bez odpowiedniego przypisu bibliograficznego może być uznany za plagiat, co jest poważnym naruszeniem zasad etyki naukowej. W zależności od standardów stosowanych w danej uczelni, przypisy mogą być umieszczane w formie numerowanych przypisów dolnych lub w nawiasach (tzw. styl harvardzki). W przypisie należy podać pełne dane bibliograficzne cytowanego źródła, w tym imię i nazwisko autora, tytuł publikacji, rok wydania, a także numer strony, z której pochodzi cytat. Jeśli cytujemy publikację internetową, musimy podać również dokładny adres URL oraz datę dostępu do strony. Dbałość o precyzyjne cytowanie jest nie tylko kwestią rzetelności naukowej, ale również wyrazem szacunku wobec pracy innych autorów.

Warto także pamiętać, że cytaty nie mogą być wyrwane z kontekstu. Cytując fragment tekstu, należy upewnić się, że zachowuje on oryginalne znaczenie i nie został zmanipulowany w taki sposób, aby wspierał tezę autora w sposób nienaturalny. Wyrywanie zdań z kontekstu lub ich nadinterpretacja może prowadzić do błędnych wniosków, a także podważyć wiarygodność całej pracy. Dlatego cytaty zawsze powinny być wykorzystywane w sposób, który wiernie odzwierciedla zamysł pierwotnego autora.

W kontekście formalnym istotna jest również długość cytatów. Cytaty mogą mieć formę krótką lub długą. Krótkie cytaty, które stanowią jedno zdanie lub jego część, zazwyczaj są umieszczane bezpośrednio w tekście i oznaczane cudzysłowem. Natomiast długie cytaty, przekraczające kilka linijek, mogą być wyodrębniane w formie bloku tekstowego, zwykle z mniejszym odstępem od pozostałej części tekstu, aby wyróżniały się wizualnie. Długie cytaty stosuje się rzadziej, ponieważ mogą one zaburzyć płynność narracji, dlatego ich użycie powinno być dobrze uzasadnione i ograniczone do niezbędnego minimum.

Podczas pisania pracy licencjackiej należy również pamiętać o tym, że różne źródła mogą wymagać różnego traktowania. Inaczej cytujemy książki, inaczej artykuły naukowe, a jeszcze inaczej materiały dostępne w internecie. Warto na bieżąco konsultować się z wytycznymi dotyczącymi formatowania przypisów i cytatów w danej uczelni, ponieważ różne instytucje akademickie mogą stosować różne style cytowania, np. APA, MLA, Chicago lub inne.

Cytaty w pracy licencjackiej pełnią istotną funkcję – wzmacniają argumentację, pokazują umiejętność pracy z literaturą przedmiotu oraz odwołują się do autorytetów naukowych. Aby cytaty spełniały swoje zadanie, muszą być poprawnie wprowadzone do tekstu, odpowiednio oznaczone i opatrzone stosownymi przypisami. Ważne jest, aby cytaty nie dominowały nad własnymi wnioskami autora, a jedynie je wspierały. Ponadto, cytowanie musi być precyzyjne, aby nie wprowadzać w błąd i nie naruszać zasad etyki naukowej. Dobrze stosowane cytaty świadczą o dojrzałości naukowej autora pracy i są nieodłącznym elementem każdej rzetelnej pracy dyplomowej.

Pisanie artykułu naukowego

 Pisanie artykułu naukowego to proces wymagający precyzji, staranności i odpowiedniego planowania. Artykuł naukowy jest jednym z najważniejszych narzędzi komunikacji w świecie akademickim, umożliwiającym dzielenie się wynikami badań, teoriami oraz innymi istotnymi wkładami w rozwój wiedzy w danej dziedzinie. Aby artykuł spełniał wymogi naukowe i był czytelny oraz wartościowy dla społeczności akademickiej, należy przestrzegać pewnych standardów i etapów podczas jego pisania. Poniżej znajdują się kluczowe aspekty tego procesu.

Wybór tematu i przegląd literatury

Pierwszym krokiem w pisaniu artykułu naukowego jest wybór odpowiedniego tematu. Temat powinien być interesujący, istotny z punktu widzenia danej dyscypliny oraz możliwy do zbadania w ramach dostępnych zasobów. Ważne jest, aby wybrany temat nie był zbyt szeroki, ponieważ to może utrudnić dokładną analizę i wyciągnięcie precyzyjnych wniosków. Jednocześnie temat nie powinien być zbyt wąski, aby artykuł mógł wnieść coś nowego do istniejącej literatury.

Przegląd literatury to kolejny istotny etap, który pozwala zrozumieć, jakie badania były już przeprowadzone w danej dziedzinie, jakie są luki badawcze oraz jakie teorie i metody były wcześniej stosowane. Przegląd literatury powinien być kompleksowy i aktualny, obejmujący najważniejsze prace w danym obszarze badawczym.

Sformułowanie problemu badawczego i hipotez

Po przeprowadzeniu przeglądu literatury należy sformułować problem badawczy, który stanowi rdzeń artykułu naukowego. Problem badawczy to konkretne pytanie lub zagadnienie, które autor zamierza zbadać. Na tym etapie można również sformułować hipotezy, które są przypuszczeniami dotyczącymi odpowiedzi na postawiony problem badawczy. Hipotezy powinny być testowalne, czyli takie, które można zweryfikować za pomocą danych empirycznych.

Metodologia

Metodologia jest kluczowym elementem artykułu naukowego, ponieważ to od niej zależy, czy badania będą miały charakter naukowy, a ich wyniki będą wiarygodne. W sekcji metodologicznej należy dokładnie opisać, w jaki sposób badanie zostało przeprowadzone, jakie narzędzia badawcze zostały użyte, jak została dobrana próba badawcza, a także jakie procedury analizy danych zostały zastosowane. Transparentność w opisie metodologii pozwala innym badaczom na replikację badania, co jest istotne z punktu widzenia nauki.

Analiza danych i wyniki

Po zebraniu danych następuje etap ich analizy. Analiza danych powinna być prowadzona zgodnie z przyjętymi metodami statystycznymi lub jakościowymi, w zależności od charakteru badania. Wyniki analizy powinny być przedstawione w sposób jasny i zrozumiały, z odpowiednim użyciem tabel, wykresów lub innych narzędzi wizualizacji danych. Ważne jest, aby w tej części artykułu ograniczyć się do przedstawienia uzyskanych wyników, bez interpretacji ich znaczenia, która powinna znaleźć się w kolejnej sekcji.

Dyskusja

Dyskusja jest sekcją, w której autor interpretuje wyniki badania w kontekście wcześniej przedstawionej literatury oraz postawionych hipotez. W tej części artykułu autor powinien odpowiedzieć na pytania, które były postawione na początku badania, a także przedstawić, jakie są teoretyczne i praktyczne implikacje uzyskanych wyników. Dyskusja może również obejmować refleksję nad ograniczeniami badania oraz sugestie dotyczące kierunków dalszych badań.

Wnioski

Wnioski to sekcja, w której autor krótko podsumowuje główne odkrycia i znaczenie badania. Powinna ona być zwięzła i skupić się na najważniejszych aspektach badania. Wnioski mogą również zawierać rekomendacje dla praktyki, polityki publicznej lub dalszych badań, w zależności od tematyki artykułu.

Bibliografia

Bibliografia to lista wszystkich źródeł, które zostały użyte w artykule. Powinna być ona sporządzona zgodnie z wymaganiami danego czasopisma lub standardami obowiązującymi w danej dziedzinie. Ważne jest, aby dokładnie cytować wszystkie prace, z których korzystano, unikając plagiatu.

Redakcja i recenzja

Po napisaniu artykułu warto go jeszcze raz dokładnie przejrzeć, aby wyeliminować ewentualne błędy stylistyczne, gramatyczne i logiczne. Wskazane jest również, aby artykuł został zrecenzowany przez innych badaczy, którzy mogą dostarczyć cennych uwag i wskazówek dotyczących jego poprawy. W przypadku publikacji w czasopiśmie naukowym artykuł przechodzi przez proces recenzji, podczas którego eksperci z danej dziedziny oceniają jego wartość naukową, poprawność metodologiczną oraz oryginalność.

Podsumowanie

Pisanie artykułu naukowego to złożony proces, który wymaga od autora głębokiego zrozumienia badanego problemu, starannego zaplanowania badania, a także umiejętności jasnego i precyzyjnego przedstawienia wyników. Przestrzeganie standardów naukowych oraz odpowiedniego formatowania artykułu jest kluczowe dla jego akceptacji i publikacji w renomowanych czasopismach naukowych. Ostatecznie, dobrze napisany artykuł naukowy może znacząco przyczynić się do rozwoju wiedzy w danej dziedzinie oraz stać się cennym źródłem informacji dla innych badaczy.

Rola promotora w pisaniu prac dyplomowych

Promotor odgrywa kluczową rolę w procesie pisania pracy dyplomowej, pełniąc funkcję przewodnika, mentora oraz eksperta, który wspiera studenta na każdym etapie tworzenia pracy. Jego zadania wykraczają poza formalne zatwierdzenie tematu i ocenę końcową pracy – promotor jest osobą, która pomaga kształtować myśl badawczą, kieruje procesem badawczym oraz wspiera rozwój naukowy studenta. Zrozumienie roli promotora jest niezbędne zarówno dla studentów, którzy przygotowują swoje prace dyplomowe, jak i dla samych promotorów, którzy muszą świadomie podejmować się tego zadania.

Jednym z pierwszych i najważniejszych zadań promotora jest pomoc w wyborze tematu pracy dyplomowej. Temat ten powinien być adekwatny do zainteresowań studenta oraz jego przyszłych planów zawodowych, ale również wpisywać się w obszar naukowy, którym zajmuje się promotor. Dobrze dobrany temat jest kluczowy dla sukcesu całego procesu pisania pracy, ponieważ motywuje studenta do zgłębiania problemu i przeprowadzania badań. Promotor pomaga zdefiniować główny problem badawczy, formułuje pytania badawcze oraz, w razie potrzeby, sugeruje hipotezy, które będą weryfikowane w trakcie badań.

Po wybraniu tematu promotor wspiera studenta w opracowaniu planu pracy oraz w ustaleniu struktury pracy dyplomowej. Struktura ta powinna obejmować wszystkie niezbędne elementy, takie jak wstęp, przegląd literatury, część metodologiczną, analizę wyników oraz wnioski. Promotor doradza również w doborze odpowiednich metod badawczych, które pozwolą na rzetelne i systematyczne przeprowadzenie badań. W zależności od dziedziny, w której powstaje praca, promotor może zasugerować metody jakościowe, ilościowe lub mieszane, a także narzędzia badawcze, które będą najbardziej efektywne w kontekście badań.

Promotor pełni również funkcję krytycznego recenzenta na każdym etapie powstawania pracy. Jest to rola niezwykle ważna, ponieważ promotor weryfikuje nie tylko poprawność merytoryczną pracy, ale także jej zgodność z zasadami pisania prac naukowych. Promotor wskazuje na ewentualne błędy w argumentacji, nieścisłości w interpretacji danych, a także na braki w przeglądzie literatury. Poprzez konstruktywną krytykę promotor pomaga studentowi doskonalić jego pracę, co jest szczególnie istotne w procesie rozwijania umiejętności analitycznych i badawczych. Regularne spotkania z promotorem oraz systematyczne przekazywanie postępów w pracy są kluczowe dla skutecznego realizowania projektu badawczego.

Wsparcie promotora nie ogranicza się jedynie do kwestii merytorycznych. Promotor często pełni również funkcję mentora, który wspiera studenta w organizacji pracy oraz zarządzaniu czasem. Proces pisania pracy dyplomowej może być długotrwały i stresujący, dlatego promotor pomaga studentowi ustalić realistyczne terminy i cele, które pozwolą na systematyczną realizację kolejnych etapów pracy. Dobre relacje z promotorem mogą również przyczynić się do zmniejszenia stresu związanego z pisaniem pracy i obroną dyplomu.

Promotor może także pełnić rolę przewodnika w zakresie etyki badawczej, co jest szczególnie istotne w przypadku prac, które obejmują badania z udziałem ludzi lub wymagają dostępu do danych wrażliwych. Promotor powinien upewnić się, że student jest świadomy zasad etyki badawczej i przestrzega ich podczas całego procesu badawczego. W przypadku badań empirycznych promotor może doradzać w kwestiach związanych z uzyskiwaniem zgód na przeprowadzenie badań, ochroną danych osobowych uczestników oraz odpowiednim przechowywaniem i analizą danych.

Kolejnym ważnym zadaniem promotora jest wsparcie w zakresie formalnym. Prace dyplomowe muszą spełniać określone wymogi formalne, takie jak odpowiednie formatowanie, struktura, sposób cytowania źródeł oraz zgodność z wytycznymi uczelni. Promotor pomaga studentowi zrozumieć te wymogi i dopilnować, aby praca była zgodna z przyjętymi standardami. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących formatowania lub innych kwestii formalnych, promotor jest pierwszą osobą, do której student powinien się zwrócić.

Rola promotora nie kończy się na oddaniu pracy dyplomowej. W wielu przypadkach promotor wspiera studenta również podczas przygotowań do obrony pracy. Może to obejmować pomoc w przygotowaniu prezentacji, opracowaniu strategii odpowiedzi na potencjalne pytania komisji egzaminacyjnej oraz treningu w wystąpieniach publicznych. Obrona pracy dyplomowej jest często stresującym wydarzeniem, dlatego wsparcie promotora w tym zakresie może być niezwykle cenne.

Rola promotora w pisaniu prac dyplomowych jest wieloaspektowa i obejmuje zarówno wsparcie merytoryczne, jak i organizacyjne oraz psychologiczne. Promotor jest nie tylko ekspertem, który nadzoruje proces badawczy, ale także mentorem, który wspiera rozwój studenta na różnych płaszczyznach. Efektywna współpraca z promotorem jest kluczowa dla sukcesu pracy dyplomowej, a także dla rozwijania umiejętności badawczych i naukowych, które są niezbędne w dalszej karierze zawodowej i akademickiej.

Wyróżnienia fragmentów tekstu

Wybrane słowa w tekście głównym pracy licencjackiej można wyróżnić kursywą (dotyczy długich cytatów i słów obcych). Kapitaliki to kolejny rodzaj wyróżnienia, zwłaszcza przy nazwiskach. Pogrubienie dotyczy wszystkich tytułów klas. Nie zaleca się używania tej czcionki do podkreślania poszczególnych wyrazów lub fraz w akapitach tekstu głównego, gdyż zakłóciłoby to ich spójność i tym samym zmniejszyłoby czytelność tekstu.

Nie powinniście:

• łączyć dwóch rodzajów wyróżnienia tekstu w jednym miejscu (np. kursywa z pogrubieniem),
• używać również wielkich liter w nagłówkach rozdziałów, ponieważ fragmenty tekstu napisanego w ten sposób wolniej się czyta,
• używać podkreśleń, aby podkreślić, ponieważ ten tekst jest mniej czytelny,
• używać odstępów między wyrazami, które utrudniają płynne czytanie.

Jeżeli chcesz wyróżnić określony tekst w dokumencie, możesz użyć poręcznego wbudowanego narzędzia. Jak wyróżnić tekst w programie Word.

Czy kiedykolwiek używałeś zakreślacza, aby wskazać określony tekst na stronie? Świetnie nadaje się do robienia notatek, ale jest jeden problem – podświetlenie mapy jest ostateczne. Nie możesz wymazać koloru z papieru, kiedy skończysz.

Z Microsoft Word jest trochę inaczej. Możesz zduplikować efekt zakreślacza w programie Word, ale możesz znaleźć i usunąć swoje podświetlenia w przeciwieństwie do prawdziwych zakreślaczy.

Pozwala to na wyszukiwanie i przeglądanie wyróżnionych elementów za pomocą funkcji wyszukiwania w programie Word, ale można również później usunąć wyróżnione teksty. Stosowanie, usuwanie i wyszukiwanie zaznaczonego tekstu w programie Word jest łatwe do nauczenia — oto, co musisz zrobić.

Cele pracy dyplomowej licencjackiej

Jednym z celów, któremu powinien sobie postawić autor pracy dyplomowej jest rozwiązanie jakiegoś problemu.

Powodem, dla którego jednostka ludzka przestaje się rozwijać, jest prawdopodobnie to, że po ukończeniu formalnej edukacji i zdobyciu określonych umiejętności zawodowych popada w rutynę stereotypowych działań, autoekspresji i wymiany myśli z otoczeniem. W ten sposób myślenie, rozumiane jako aktywność poznawcza przejawiająca się w rozwiązywaniu problemów, jest ograniczone i nie rozwinięte. 

Z drugiej strony, rozwiązywanie problemów w sensie psychologicznym polega na osiąganiu pewnych celów, których nie można osiągnąć wyłącznie na podstawie instynktownych działań i nawyków. Rozwiązanie problemu oznacza znalezienie drogi lub właściwego kierunku działania. W praktyce czasami można to zrobić poprzez chaotyczne, losowe i arbitralne próby. Dotyczy to jednak świata zwierząt, a człowiek robi to poprzez myśl. Zajmujemy się procesem myślowym w sytuacji, gdy osoba używa wspomnień i koncepcji do rozwiązania problemu.

W tym miejscu możemy zadać intrygujące pytanie, jak rozwiązać powstały problem naukowy. Jest to ważne pytanie w wielu sytuacjach badawczych, ale także w pewnych sytuacjach życiowych. Jest to również ważne, gdy uczeń zaczyna pisać pracę magisterską lub magisterską.

Podczas studiów istnieje teoretyczna możliwość „oszukiwania” kolegów, ale jest to niepełny sposób radzenia sobie z pojawiającym się problemem: dorośli czasami zachowują się podobnie, ale nazywają to upadkiem mody, kultywacją tradycji lub podobnym eufemizmem.

Innym sposobem rozwiązania problemu jest zatrudnienie pracowników lub innych stron trzecich w celu znalezienia rozwiązania, które wymaga władzy nad innymi lub pieniędzy na ich opłacenie. Zdarzają się jednak sytuacje, w których sami musimy rozwiązywać problemy i w takim procesie można wyróżnić kilka etapów.

Pomoce w pisaniu prac - mapa myśli

Studenci wzrokowcy potrzebują przydatnej listy użytych terminów, mapy myśli teorii i elementów założeń metodologicznych. Niektórzy uważają to za mapę myśli (mentalną, koncepcyjną), którą można rozszerzać podczas pisania. Jak podkreśla Ewa Iskierka-Kasperek:

Mapa myśli składa się z centralnego słowa kluczowego i jego połączeń. Kiedy wymawiamy słowo „wakacje”, na pytanie używane są skojarzenia „słońce”, „piasek”, „morze” itp., ponieważ terminy są ze sobą powiązane. Wylosowane przedmioty są również powiązane ze sobą na mapach myśli. Tworząc mapy myśli, mamy poczucie kontroli, ponieważ nieustannie widzimy zarówno główną ideę, jak i elementy uzupełniające. Dzięki tej notatce możemy łatwo zobaczyć sieć związków przyczynowo-skutkowych.

Jest powód, dla którego pośpiech jest złym doradcą. Zbyt szybkie pisanie prowadzi zwykle do zbioru podartych i chaotycznie ułożonych wątków oraz nieładnego języka pełnego błędów, takich jak bożonarodzeniowy mazurek z suszonych owoców i orzechów. Nawet jeśli czas mija szybko, dobrze jest zrobić sobie przerwę od pisania, zrelaksować się, a następnie zacząć poprawiać nieprawidłowe luki. Jeśli nie weekendowy wypad za miasto, to przynajmniej dobry film, koncert, spotkanie z przyjaciółmi, proste zadanie domowe, miły spacer. W tym czasie Twoja podświadomość „przetrawia” materiał, który później organizujesz i przenosisz na ekran lub papier.

Warto też spróbować zrobić to, co napisałeś przynajmniej „odpoczął” – po dniu lub dwóch pisania – ty też. Stworzysz wtedy swój tekst stosunkowo świeży, jakby z nowej perspektywy i znacznie łatwiej jest znaleźć błędy, zarówno drobne literówki, jak i poważne błędy, ale ważne jest, aby w międzyczasie zrobić coś innego niż wpisywanie go, ponieważ tak jest, to jest inna sprawa.

Współczesne techniki wspierające pisanie prac naukowych są różnorodne i obejmują szereg narzędzi oraz metod, które mogą ułatwić organizację myśli, strukturyzację treści oraz skuteczne zarządzanie procesem pisania. Jednym z takich narzędzi, które zyskało na popularności w ostatnich latach, jest mapa myśli. Mapa myśli to technika wizualna, która pomaga w organizowaniu i przedstawianiu informacji w sposób przejrzysty i uporządkowany. W artykule tym omówimy, czym jest mapa myśli, jak można ją wykorzystać w procesie pisania pracy naukowej, oraz jakie korzyści i wyzwania wiążą się z jej stosowaniem.

Mapa myśli jest graficzną metodą organizowania informacji, która opiera się na hierarchicznej strukturze i rozgałęzieniach. Pomysł ten został wprowadzony przez Tony’ego Buzana, który zauważył, że wizualne przedstawienie informacji może poprawić zdolność do przetwarzania, zapamiętywania i organizowania wiedzy. Mapa myśli zaczyna się od centralnego pojęcia, które znajduje się w centrum diagramu, a następnie od tego centralnego punktu wychodzą gałęzie reprezentujące główne tematy, które są dalej dzielone na bardziej szczegółowe podtematy. Taki układ pozwala na zobrazowanie relacji i powiązań między różnymi elementami informacji, co może być szczególnie użyteczne w kontekście pisania prac naukowych.

W kontekście pisania prac licencjackich, magisterskich czy doktorskich, mapa myśli może być niezwykle pomocna na różnych etapach procesu twórczego. Na samym początku pisania, kiedy wybieramy temat pracy i formułujemy hipotezę, mapa myśli może pomóc w zorganizowaniu wstępnych pomysłów oraz zrozumieniu, jakie aspekty tematu są najważniejsze. Pozwala to na jasne zdefiniowanie głównych obszarów badawczych i określenie, które z nich powinny być rozwinięte w dalszej części pracy.

Podczas przeglądania literatury i zbierania danych, mapa myśli może ułatwić organizację informacji i identyfikację kluczowych koncepcji. Zamiast gromadzić notatki w chaotyczny sposób, można je zorganizować w formie mapy myśli, gdzie każda gałąź odpowiada innemu tematowi lub zagadnieniu. Takie podejście pozwala na lepsze zrozumienie, jak różne źródła są ze sobą powiązane i jak można je wpleść w strukturyzowaną narrację w pracy.

W trakcie pisania samej pracy, mapa myśli może służyć jako narzędzie do planowania struktury dokumentu. Tworzenie mapy myśli na poziomie rozdziałów i podrozdziałów pozwala na zobaczenie, jak poszczególne części pracy są ze sobą powiązane, jakie są główne punkty do omówienia i jakie są luki w analizie. Mapa myśli może być również używana do planowania kolejności prezentacji argumentów oraz do monitorowania, czy wszystkie istotne kwestie zostały uwzględnione.

Jednym z głównych atutów map myśli jest ich elastyczność. Umożliwiają one łatwe dodawanie, usuwanie i modyfikowanie informacji w miarę postępu prac nad pisaniem. W kontekście pisania pracy naukowej, gdzie temat i zakres badań mogą ewoluować, mapa myśli pozwala na dynamiczne dostosowywanie struktury dokumentu bez konieczności przeorganizowywania całej pracy od podstaw. W przypadku pojawienia się nowych pomysłów lub odkryć, można je łatwo wkomponować w istniejącą mapę, co sprzyja bieżącemu dostosowywaniu treści.

Korzyści płynące z wykorzystania map myśli w pisaniu prac naukowych są liczne. Po pierwsze, mapa myśli pomaga w klarownym przedstawieniu skomplikowanych informacji, co sprzyja lepszemu zrozumieniu i przyswajaniu materiału. Dzięki wizualnej reprezentacji możliwe jest szybkie zobaczenie relacji między różnymi tematami i łatwe odnalezienie istotnych informacji. Po drugie, pozwala na efektywne planowanie pracy i zarządzanie czasem, co jest szczególnie ważne w kontekście długoterminowych projektów badawczych. Mapy myśli mogą także ułatwić komunikację z promotorami lub współpracownikami, oferując zrozumiałą i zorganizowaną prezentację postępów oraz pomysłów.

Jednakże, mimo licznych zalet, stosowanie map myśli wiąże się również z pewnymi wyzwaniami. Jednym z potencjalnych problemów jest to, że mapa myśli może stać się zbyt skomplikowana, jeśli zostanie wypełniona zbyt dużą ilością szczegółów. W takim przypadku może być trudno odnaleźć się w gąszczu informacji i zachować klarowność przekazu. Ponadto, niektóre osoby mogą mieć trudności z wykorzystaniem map myśli w sposób, który jest zgodny z ich stylem pracy lub preferencjami. W takich przypadkach warto dostosować technikę do własnych potrzeb, na przykład poprzez uproszczenie mapy lub użycie różnych kolorów i symboli w celu zwiększenia czytelności.

Również, przy tworzeniu map myśli ważne jest, aby pamiętać o zasadach organizacji i klarowności. Każda gałąź powinna być jasno oznaczona, a relacje między poszczególnymi elementami powinny być łatwe do zrozumienia. Należy unikać nadmiernego zagłębiania się w szczegóły, które mogą utrudnić ogólny przegląd i zrozumienie struktury pracy.

Mapa myśli jest niezwykle użytecznym narzędziem w procesie pisania prac naukowych. Pomaga w organizacji myśli, planowaniu struktury pracy, a także w zarządzaniu informacjami. Dzięki wizualnej formie i elastyczności, mapa myśli ułatwia proces pisania i może znacząco wpłynąć na efektywność oraz jakość końcowego dokumentu. Warto jednak pamiętać o jej ograniczeniach i dostosować metodę do własnych potrzeb i stylu pracy, aby maksymalnie wykorzystać jej potencjał w pisaniu prac naukowych.

Bibliografia pracy licencjackiej

W pracach licencjackich należy zamieszczać zestawienie wykorzystanej w pracy literatury, czyli wszystkich tych pozycji, na które autor pracy licencjackiej powołuje się w przypisach. które znajdują się w przypisach. Tę część pracy nazywamy zazwyczaj bibliografią, ale możemy również spisem literatury, piśmiennictwem, wykazem piśmiennictwa, źródłami, wykazem źródeł, literaturę przedmiotu  itp.

Wykorzystaną literaturę można szeregować alfabetycznie albo grupować według kryteriów treściowych lub formalnych (np. wydawnictwa zwarte, artykuły, źródła internetowe), a w obrębie grup układać alfabe­tycznie. Podział literatury, np. na opracowania książkowe, artykuły, akty prawne czy opracowania branżowe, jest celowy, gdy liczba pozycji w każdej grupie jest znaczna.

W przypadku aktów prawnych możemy posłużyć się nie kolejnością alfabetyczną, ale ich hierarchią.

W bibliografii pracy licencjackiej podaje się pełny opis bibliograficzny dokumentu w postaci, w jakiej wystąpił on w przypisach, z wyjątkiem zmiany kolejności podawania inicjału imienia autora dokumentu i jego nazwiska, gdyż grupowanie alfabe­tyczne przeprowadza się na podstawie nazwisk.

Zamieszczoną w porządku alfabetycznym (lub hierarchicznym) literaturę należy kolejno numerować, a gdy jest ona grupowana według określonych kryteriów (np.: wydawnic­twa książkowe, artykuły, inne źródła) można zastosować osobną numerację w poszczególnych grupach albo też numerację ciągłą dla całości zamieszczonego spisu literatury. 

Bibliografię pracy licencjackiej zawsze rozpoczyna się od nowej strony i umieszcza zaraz po zakończeniu (podsumowaniu) pra­cy.

Zarządzenia uczelni w sprawie prac licencjackich, przykładowe

1. Praca licencjacka powinna zawierać około 60 stron (magisterska około 80 stron). Zaleca
się sprawdzenie pracy pod kątem przestrzegania praw autorskich (www.plagiat.pl). Jest to o
tyle istotne, iż prace są jednym z podstawowych wyznaczników jakości kształcenia na
Uczelni. Natomiast praca poddana kontroli Polskiej Komisji Akredytacyjnej będąca plagiatem skutkuje cofnięciem tytułu licencjata/ magistra. Pracę powinna charakteryzować pewna
wartość dodana; nie może być to kopia cudzej publikacji lub fragmentów cudzych
opracowań.

2. Składanie prac: 4 tygodnie przed wyznaczonym terminem obrony student jest
zobowiązany do złożenia w Dziekanacie 2 prac w granatowej, twardej oprawie z tekstem
drukowanym jednostronnie oraz 1 pracy bindowanej z tekstem drukowanym dwustronnie.
Na końcu pracy bindowanej należy umieścić, w przyklejonej do okładki kopercie, płytę z
wersją pracy w formacie PDF oraz Word. W jednym z egzemplarzy pracy w twardej
oprawie, w lewym dolnym rogu strony tytułowej winna być umieszczona adnotacja
Promotora, że praca spełnia wymogi stawiane pracom licencjackim/magisterskim i jest
dopuszczona do obrony (data, podpis).

3. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.

Formalna ocena pracy magisterskiej

Formalna ocena pracy magisterskiej jest kluczowym elementem procesu oceny i weryfikacji wyników naukowych osiągniętych przez studenta na zakończenie studiów drugiego stopnia. Obejmuje ona ocenę zarówno treści merytorycznej, jak i formalnej strony pracy. Poniżej przedstawione są główne aspekty, które są zazwyczaj brane pod uwagę podczas oceny pracy magisterskiej:

1. Zgodność z tematem i celami badawczymi: Jednym z podstawowych kryteriów oceny jest zgodność pracy z tematem, który został zaakceptowany przez promotora oraz z celami badawczymi określonymi na początku pracy. Student powinien wykazać, że zrealizował założenia badawcze, a praca odpowiada na postawione pytania badawcze lub hipotezy.

2. Oryginalność i innowacyjność: Praca magisterska powinna wnosić nowy wkład w badaną dziedzinę, nawet jeśli jest to w niewielkim zakresie. Oryginalność polega na podejmowaniu nowych problemów badawczych, stosowaniu innowacyjnych metod lub proponowaniu nowych rozwiązań. Należy unikać powielania istniejących prac bez wprowadzenia nowych perspektyw czy wyników.

3. Struktura i organizacja pracy: Ważnym elementem oceny jest logiczna i spójna struktura pracy. Praca magisterska powinna zawierać wstęp, przegląd literatury, część metodologiczną, analizę wyników oraz wnioski. Każda z tych części powinna być wyraźnie wyodrębniona i odpowiednio rozwinięta. Dobrze zorganizowana praca pozwala na łatwe śledzenie toku myślowego autora i zrozumienie prezentowanych treści.

4. Metodologia badawcza: Zastosowana metodologia powinna być adekwatna do postawionych celów badawczych. Student musi wykazać się umiejętnością wyboru odpowiednich metod badawczych oraz ich poprawnym zastosowaniem. Należy również uwzględnić ewentualne ograniczenia badawcze oraz krytycznie ocenić zastosowane podejście.

5. Analiza danych i wyniki: Przeprowadzenie analizy danych w sposób rzetelny i zgodny z wybraną metodologią jest kluczowe. Wyniki powinny być przedstawione w sposób jasny i zrozumiały, z użyciem odpowiednich narzędzi, takich jak tabele, wykresy, czy diagramy. Należy również odpowiednio interpretować wyniki w kontekście postawionych hipotez lub pytań badawczych.

6. Znajomość literatury przedmiotu: Praca magisterska powinna być osadzona w kontekście istniejącej literatury. Student powinien wykazać się znajomością aktualnych badań w danej dziedzinie, umiejętnie odwoływać się do odpowiednich źródeł oraz krytycznie oceniać zebrane informacje. Bibliografia powinna być obszerna, zróżnicowana i odpowiednio cytowana zgodnie z przyjętymi standardami.

7. Język i styl: Praca magisterska powinna być napisana poprawnym, formalnym językiem akademickim. Ważne jest unikanie potocznych zwrotów, dbanie o klarowność wywodu oraz logiczne powiązanie poszczególnych części pracy. Zwraca się uwagę na poprawność językową, gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną.

8. Zgodność z wymogami formalnymi: Praca musi spełniać określone wymogi formalne, takie jak formatowanie, układ treści, objętość pracy, sposób cytowania źródeł, numeracja stron, spis treści, załączniki itp. Niespełnienie tych wymogów może negatywnie wpłynąć na końcową ocenę.

9. Samodzielność: Kluczowym elementem oceny jest również ocena samodzielności wykonania pracy. Student powinien wykazać się zdolnością do samodzielnego przeprowadzenia badań, analizy i interpretacji wyników oraz sformułowania wniosków. Istnieje obowiązek złożenia oświadczenia o samodzielnym wykonaniu pracy, co jest standardową praktyką w większości uczelni.

10. Wkład promotorów i recenzentów: Promotorzy i recenzenci odgrywają ważną rolę w ocenie pracy magisterskiej. Promotor monitoruje postępy pracy, udziela wskazówek i ocenia zgodność z przyjętymi standardami, natomiast recenzent dokonuje obiektywnej oceny końcowej, biorąc pod uwagę powyższe kryteria.

Na podstawie powyższych elementów formułowana jest końcowa ocena pracy magisterskiej. Może ona mieć formę opisową, gdzie szczegółowo omawiane są mocne i słabe strony pracy, jak również oceny liczbowej lub literowej, zależnie od przyjętych w danej instytucji standardów. Wysoka ocena pracy magisterskiej świadczy o dobrym przygotowaniu studenta do samodzielnej pracy naukowej, a także o jego kompetencjach w danej dziedzinie wiedzy.

Ostateczna ocena pracy magisterskiej jest wynikiem oceny zarówno aspektów merytorycznych, jak i formalnych, co odzwierciedla całościowe przygotowanie studenta do zakończenia studiów i kontynuacji kariery naukowej lub zawodowej.

Poniżej kryteria oceniania jednej z polskich uczelni:

1. Czy treść pracy odpowiada tematowi określonemu w tytule?
2. Czy układ pracy (jej struktura ujęta w spisie treści, kolejność rozdziałów, podrozdziałów) jest właściwa?
3. Czy technika prezentacji badań (cytaty, odsyłacze, bibliografia) jest zgodna z wymogami stawianymi pracy naukowej?
4. Czy strona językowa pracy (styl, słownictwo, dobór terminów naukowych) jest poprawna?

Bibliografia pracy licencjackiej c.d.

14. Opisy bibliograficzne artykułów z gazet - wymagane elementy opisu: 

nazwisko autora, inicjał imienia, rok wydania, tytuł artykułu. podtytuł (napisane kursywą; wyrazy w tytule w języku angielskim, z wyjątkiem spójników i przyimków, zaczynamy wielkimi literami), nazwa gazety, data dzienna (np. 1 marca), numer strony.

	Przypis	Bibliografia
Jeden autor	[Sikora-Lizak 2011]	Sikora-Lizak, A., 2011,  Źródło wiedzy o cenach transferowych,  Rzeczpospolita, 3 lutego, s. C3.
Trzech autorów	|Hille,  Kirchgaessner i  Taylor 2011]	Hille, K., Kirchgaessner, S., Taylor, P., 2011,  Acces Denied,  Financial Times (London), April 8, s. 7.
Wywiad	[Becler 2011]	Becler, R., 2011,  O śmierci trzeba mówić prawdę, rozm. przepr.  A. Wacławik-Orpik,  Gazeta Wyborcza, 11 marca, s. 18.

15. Opisy bibliograficzne dysertacji naukowych (prac doktorskich, magisterskich i licencjackich) - wymagane elementy opisu:
nazwisko autora, inicjał imienia, rok opracowania, tytuł. podtytuł (napisane kursywą; wyrazy tytułu i podtytułu w w języku angielskim, z wyjątkiem spójników i przyimków, zaczynamy wielkimi literami), określenie rodzaju pracy (np. praca doktorska), nazwa instytucji, w której wykonano pracę, siedziba instytucji, forma/tryb udostępniania (np. maszynopis niepublikowany).

Jeśli praca udostępniona w Internecie: adres w World Wide Web, [data dostępu]. Przykłady:

	Przypis	Bibliografia
Maszynopis niepublikowany	[Kochalski 1999]	Kochalski, C., 1999, Analiza strategiczna kosztów w zarządzaniu przedsiębiorstwem, praca doktorska, Akademia Ekonomiczna, Poznań, [maszynopis niepublikowany].
Praca dostępna w Internecie	Alankiewicz 2009]	Alankiewicz,T.P., 2009, Skuteczność funkcjonowania gospodarki na przykładzie jednostek samorządowych województwa wielkopolskiego, praca doktorska, Uniwersytet Ekonomiczny, Poznań, http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=161643&from= publication [dostęp: 23.03.2011].

16. Opisy bibliograficzne źródeł elektronicznych (książek, artykułów z czasopism lub prac zbiorowych, raportów) - wymagane elementy:
elementy wymienione w punktach 5-14 (w zależności od rodzaju dokumentu) oraz adres w World Wide Web [data dostępu].
Przykłady:

	Przypis	Bibliografia
Książka w wersji elektronicznej	[Roth 2010]	Roth, J.D., 2010, Your Money. The MissingManual, O'Reilly Media, New York, http://proquestbus.safaribooksonline.com/book/personal-finance/9780596809430 [dostęp: 01.01.2011].
Artykuł z gazety w wersji elektronicznej	[Bobińska 2002]	Bobińska, M., 2002, Ryzykowny kurs, Gazeta Prawna, 5 października, http://archiwum.infor.pl/gp/index.php?str=s&P180=I02.2002. 105.0000002 0a [dostęp: 05.03.2003].
Artykuł z czasopisma w wersji elektronicznej	[Christensen 2004]	Christensen, P., 2004, The Health-promoting Family, Social Science and Medicine, vol. 59, no. 2, s. 223-243, http://www.sciencedirect.com/science/journal/02779536 [dostęp: 06.05.2009].
Materiały z konferencji w wersji elektronicznej	[Wilde 2006]	Wilde, E., 2006, Merging Tree. File System and Content Integration, w: 15th International Conference on World Wide Web, WWW 2006, May 2326, Edinburgh, http://dret.net/netdret/docs/wilde-www2006-fsx.pdf [dostęp: 03.07.2007].
Working papers W wersji elektronicznej	[Zaucha 2010]	Zaucha, J., 2010, Economization of Spatial Planning. The Case of Poland's Spatial Development Concept, Working Papers, no. 002/2010, Institute for Development, Sopot, http ://www.instytut rozwoju.org/ WP/IR WP 2.pdf [dostęp: 05.03.2011].

17. Opisy bibliograficzne materiałów z witryn internetowych - tworzonych przez instytucje, organizacje lub osoby prywatne - wymagane elementy opisu:
nazwisko autora, inicjał imienia lub nazwa instytucja sprawczej, rok wydania (lub jeśli nie można ustalić - rok copyright, rok ostatniej aktualizacji), tytuł dokumentu (napisany kursywą; jeśli nie ma tytułu, należy go zastąpić pierwszymi wyrazami z dokumentu uzupełnionymi wielokropkiem), wydawca (o ile można ustalić), miejsce wydania (o ile można je ustalić), adres w World Wide Web, [data dostępu]. Przykłady:

	Przypis	Bibliografia
Autor	[Woźniak 2008]	Woźniak, J., 2008, Globalny rynek biopaliw - czy to możliwe http ://www.egospodarka.pl/ 33903, Globalny-rynek-biop czy-to- mozliwe,1,56,1.html [dostęp: 04.03.2011].
Dwóch autorów	[Cross i Towle 1996]	Cross, P., Towle, K., 1996, A Guide to Citing Internet So Bournemouth University, 1 http://www.bournemouth.ac.uk/ servicedepts/lis/LIS harvardsystint.html [dostęp: 23.03.1997].
Instytucja	Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych 2011]	Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, ca Jakie warunki musi spełnić administrator danych, przetwarzać dane zgodnie z ustawą o ochronie d osobowych?, GIODO, Wars http://www.giodo.gov.pl/385/id art/ 3201/j /pl/ 02.03.2011].
Brak autora (strony wiki)	[Wikipedia 2011]	Wikipedia, 2011, Łańcuch Markowa, http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81a%C5%84cuch Markowa [dostęp: 17.05.2011].
Brak autora/instytu cji sprawczej	[The non-hub story 2007]	The non-hub story, 2007, http://www.pakh.de/! Tstory.pdf [dostęp: 28.07.2007].

W przypadku dokumentów online udostępnianych wyłącznie przez sieć komputerową dopuszcza się:

- skracanie długiego tytułu lub podtytułu, jeżeli to nie spowoduje utraty istotnych danych; wszystkie pominięcia należy zaznaczać wielokropkiem,
- jeżeli osoba lub instytucja sprawcza, ponoszące główną odpowiedzialność za dzieło, nie są podane w dokumencie, ten element należy pominąć; pierwszym elementem przypisu i opisu bibliograficznego powinien być tytuł,
- jeżeli nie można ustalić roku wydania dokumentu, należy podać w jego miejsce rok „copyright" lub ostatniej aktualizacji; w przypadku braku danych podawać wyrażenie „brak roku",
- jeżeli nie można ustalić wydawcy i miejsca wydania dokumentu, te elementy opisu bibliograficznego należy pominąć.

18. Opisy bibliograficzne aktów prawnych.
Przykłady:

Przypis	Bibliografia
[Ustawa z 17 lutego 2005]	Ustawa z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podm realizujących zadania problemowe, Dz.U., nr 64, poz. 565.
[Rozporządzenie MSWiA z 27 listopada 2006]	Rozporządzenie MSWiA z 27 listopada 2006 r. w sp sporządzania i doręczania pism w formie dokumentu  elektronicznych, Dz.U., nr 227, poz. 1664.
[Sprawozdanie finansowe 2005]	Sprawozdanie finansowe Gamma Capital Spółki Akcyjn Oświęcimiu, 2005, M.P.B., nr 1742, poz. 12249.
[Articles of Agreement 2004]	Articles of Agreement, 2004, IMF, Washington.
[Chronology 2000]	Chronology. IMF Adapts and Expans Operations to Meet Mer Countries Changing Needs, 2000, IMF Survey Supplement, no. 2

19.Opisy bibliograficzne norm - wymagane elementy opisu: numer normy, tytuł normy.
Przykład

Przypis	Bibliografia
[PN-ISO 690-2:1999 ]	PN-ISO 690-2:1999, Przypisy bibliograficzne - Dokumenty elektroniczne i ich części.
[PN-EN ISO 661:2006]	PN-EN ISO 661:2006, Oleje i tłuszcze roślinne oraz zwierzęce - Przygotowanie próbki do badań.

Bibliografia c.d.

11. Opis bibliograficzny rozdziału/artykułu w pracy zbiorowej (książce pod redakcją) -

wymagane elementy opisu:

nazwisko autora, inicjał imienia, rok wydania,

tytuł rozdziału/artykułu. podtytuł (napisane kursywą, wyrazy tytułu i podtytułu w języku angielskim, z wyjątkiem spójników i przyimków, zaczynamy wielkimi literami), w: nazwisko redaktora, inicjał imienia (red.),

tytuł pracy zbiorowej. podtytuł (napisane kursywą, wyrazy tytułu i podtytułu w języku angielskim, z wyjątkiem spójników i przyimków, zaczynamy wielkimi literami),

wydawnictwo, miejsce wydania, strony.

Przykłady:

	Przypis	Bibliografia
Jeden autor	[Stefańska 2001]	Stefańska, M., 2001, Wizerunek przedsiębiorstwa, w: Mruk, H. (red.), Marketing. Nowości i trendy, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań, s. 36-39.
Dwóch autorów	[Stryj akiewicz      i Wajda 2006]	Stryjakiewicz, T., Wajda, J., 2006, Funkcjonowanie jednostek sektora badawczo-rozwojowego w świetle założeń RIS "Innowacyjna Wielkopolska", w: Gaczek, M., Stryjakiewicz, T. (red.), System Innowacji w Wielkopolsce - podsumowanie 2-letniego okresu wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji, TotalDruk, Poznań, s. 85-116.
Trzech autorów	!Fadaeva, Nikulin i         Vinogradsky 2002]	Fadaeva, O., Nikulin, A., Vinogradsky, V., 2002, Informal Economy of Rural Households. Restructuring of Family Networks and Strategies, w: Neef, R. (ed.), The Social Impact of Informal Economies in Eastern Europe, Ashgate, Alderhot, s. 23-45.
Artykuł       w zeszycie naukowym	[Gaczek 2006]	Gaczek, W.M., 2006, Polaryzacja czy wyrównanie szans rozwoju gospodarczego w regionach Polski, w: Korenik, S., Wilk, K. (red.), Gospodarka - przestrzeń - rozwój, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 1143, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław, s. 23-37.
Materiały      z konferencji	[Walczak i Wiza 2007]	Walczak, K., Wiza, W.R., 2007, Designing Behaviour-rich Interactive Virtual Museum Exhibitions, w: Arnold, D., Niccolucci, F., Chalmers, A. (eds.), VAST 2007. The 8th International Symposium on Virtual Reality, Archaeology and Cultural Heritage. The 5th EUROGRAPHICS Workshop on Graphics and Cultural Heritage. Brighton, UK 2007, November 26-30, Eurographics Association, Aire-la- Villes, s. 101-108.

12. Opisy bibliograficzne publikacji wydanych przez instytucje rządowe, organizacje, firmy (brak autora lub redaktora ) - wymagane elementy opisu:

nazwa instytucji sprawczej (pełna nazwa lub skrót nazwy), rok wydania, tytuł. podtytuł (napisane kursywą, wyrazy tytułu i podtytułu w języku angielskim, z wyjątkiem spójników i przyimków, zaczynamy wielkimi literami), wydawnictwo, miejsce wydania.

Przykłady:

Przypis	Bibliografia
[European Comission 2004]	European Commission 2004, First Report on the Implementation of the Internal Market Strategy 2003-2006, Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg.
[GUS 2009]	GUS, 2009, Rocznik demograficzny 2008, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
[NBP 1997]	NBP, 1997, Sprawozdanie z realizacji polityki pieniężnej w roku 1996, NBP, Warszawa.

  

13.  Opisy bibliograficzne artykułów z czasopism - wymagane elementy opisu: nazwisko autora, inicjał imienia, rok wydania, tytuł artykułu. podtytuł (napisane kursywą; wyrazy tytułu i podtytułu w języku angielskim, z wyjątkiem spójników i przyimków, zaczynamy wielkimi literami), nazwa czasopisma, numer czasopisma, strony.

Przykłady:

	Przypis	Bibliografia
Jeden autor	[Bludnik 2009]	Bludnik, I.,            2009, Redukcjonizm w modelach neokeynesowskich, Ekonomista, nr 6, s. 761-774.
Dwóch autorów	[Conley i Galeson 1998]	Conley, T.G., Galeson, D.W., 1998, Nativity and Wealth in Mid-nineteenth Century Cities, Journal of Economic History, vol. 58, no. 2, s. 468-493.
Trzech autorów	ISchroder, Berghaus               i Zimmerman 2005]	Schroder, H., Berghaus, N., Zimmerman, G., 2005, Das Blickverhalten der Kunden als Grundlage fur die Warenplatzierung im Lebensmitteleinzelhande, Der Markt, Vol. 44, Nr. 1, s. 31-43.
Powyżej trzech autorów	[Holley i in. 2000]	Hooley, G., Cox, T., Fahy, J., Shipley, D., Beracs, J., Fonfara, K., Snoj, B., 2000, Market Orientation in the Transition Economies of Central Europe. Tests of the Narver and Slater Market Orientation Scales, Journal of Business Research, vol. 50, iss. 3, s. 273-285.