a.Rzetelnie oczytać się w tym, jak jest definiowany przedmiot i cel
badań. Kiedy formułujemy cel badań, trzeba skazać jakiego rodzaju on jest
(weryfikacyjny, opisowy czy eksploracyjny). Przy jego formułowaniu niech
towarzyszy pytanie: po co chcę zrobić te badania? Jakiej wiedzy poszukuję i
dlaczego to ona mnie interesuje? Do czego można będzie ją spożytkować –
przypominam, że praca pisana jest z pedagogiki, więc ta perspektywa jest tutaj
najważniejsza przy formułowaniu celu badań. Cel i przedmiot badań to nie to
samo, co pytania problemowe, ale muszą ze sobą korespondować.
b. Problematyka badawcza musi być adekwatna do postawionego celu badań.
Formułujemy jedno lub dwa główne problemy badawcze i do nich pytania szczegółowe.
To, o co pytamy, ma być przemyślane (!!!) i sformułowane w poprawnym języku
polskim. Trzeba konieczne zwrócić uwagę na znaczenie pojęć, które zostały
zawarte w pytaniach. Jest różnica w tym, np. czy pytamy o opinie, wyobrażenia,
odczucia, wiedzę. A zatem niezmiernie ważne jest kogo o co chcemy pytać, ale
także co np. chcemy obserwować. A pytać możemy np.
· O
WIEDZĘ/NIEWIEDZĘ NA JAKIŚ TEMAT
·O
ROZUMIENIE/POJMOWANIE CZEGOŚ
· O OPINIE/
POGLĄDY/ SĄDY/ OCENY,
· O POSTAWY
WOBEC CZEGOŚ/KOGOŚ
·
O ZDOLNOŚCI, TALENTY, KOMPETENCJE, UMIEJĘTNOŚCI
·
O ZAINTERESOWANIA
·
O WRAŻENIA, ODCZUCIA, EMOCJE, UCZUCIA
·
O WYOBRAŻENIA, WIZJE, MARZENIA, ŻYCZENIA
·
O WARTOŚCI, CELE, IDEE, IDEAŁY, WZORY
·
O POCZUCIE SPRAWSTWA, DZIAŁANIA, ZAANGAŻOWANIA…
c. Jeśli podajemy w podrozdziale o
problematyce badawczej wyjaśnienia pojęć (jeśli z uzasadnionych powodów nie
było tego w części teoretycznej), to trzeba je odnieść zdecydowanie do grupy
badawczej. Jeśli np. chcemy zbadać świat emocji dzieci z upośledzeniem
umysłowym, to piszemy o emocja tych właśnie dzieci, podając na początku jakąś
„okrągłą” ich definicję. W tym miejscu możemy również przypomnieć czytelnikowi
o tym, dlaczego zainteresowaliśmy się tą oto problematyką.
d. Jeśli formułujemy hipotezy (a ich
obecność w metodologii badań własnych zależy głównie od ich celu i przyjętej
strategii badawczej), to muszą one być adekwatne do postawionych problemów
szczegółowych.
e. Nie ma potrzeby opisywać szeroko
wszystkich metod badawczych, wystarczy je wymienić i skoncentrować się na
rzetelnym opisie tej, którą zastosowaliśmy w badaniach. Opisujemy również
techniki i narzędzia badawcze zastosowane w badaniach. W literaturze przedmiotu
nie ma wyraźnej granicy między metodami a technikami - dla jednych np.
wykład i obserwacja jest metodą, dla innych techniką. Proszę przynajmniej
uważać na to, że jeżeli za kimś podaje się, iż wywiad i obserwacja są metodami,
to w dalszej części pracy nie można napisać, że technikami, jakie się zastosowało,
to właśnie wywiad i obserwacja. Proponuję aby jednak „trzymać się”
„klasycznego” w pedagogice podziału metod. Proszę pamiętać, iż dobór metody
badawczej jest adekwatny do przedmiotu, celu i problematyki badawczej.
f. Narzędzia – to nie tylko ankieta i
kwestionariusz wywiadu, ale także wszelkie dyspozycje do wywiadu, obserwacji i
analizy dokumentów. Muszą być przemyślane i zgodne z celem i problematyką
badawczą. Przy konstruowaniu narzędzi zadajemy sobie pytanie, czy skonstruowane
w nich pytania czy też dyspozycje „pozwalają” na zgromadzenie odpowiednich
danych, informacji, których opracowanie pozwoli na udzielenie odpowiedzi na
postawione pytania problemowe. Ponadto muszą być skonstruowane poprawnie pod
względem metodologicznym (proponuję „wczytanie się” w literaturę przedmiotu
przed ich formułowaniem). Ich treść nie może być ani zbyt łatwa (nie mówiąc już
o banalności) ani zbyt trudna – przy ich konstruowaniu trzeba wziąć pod uwagę
możliwości respondentów. Dobrym kryterium sprawdzającym „jakość” przygotowanego
narzędzia jest ocena osób, które życzliwie i krytycznie wypełnią np. ankietę
przed właściwymi badaniami. Jeszcze raz przypominam o poprawności języka, o
tym, że ma być on jasny i zrozumiały dla respondentów.
g. Proszę pamiętać o wskazaniu rodzaju
doboru grupy badawczej i krótkim, ale sensownym opisie terenu badań.