Metody i techniki badań

Ankieta to nie jest metoda badań a technika badań. Metody to coś więcej niż techniki badań. Jeśli chcemy szybko zbadać opinie ludzi na jakiś temat – to zwykle prowadzimy badania sondażowe przy użyciu standaryzowanych technik badawczych – takich jak ankieta lub wywiad skategoryzowany.

Są także inne metody badań w naukach społecznych, np. metody jakościowe - wywiad swobodny, analiza treści/zawartości (np. mediów) studia przypadków, obserwacja. Państwo macie opisać tylko te metody i techniki i narzędzia (np. klucz kategoryzacyjny do analizy treści) , które zastosujecie w swoich własnych badaniach a nie przepisywać podręczniki!

Metody i techniki badań naukowych odgrywają kluczową rolę w procesie badawczym, umożliwiając naukowcom i badaczom systematyczne zbieranie, analizowanie i interpretowanie danych w celu uzyskania odpowiedzi na postawione pytania badawcze. Wybór odpowiednich metod i technik badań zależy od charakteru problemu badawczego, celów badania, a także dostępnych zasobów i narzędzi. W tym artykule omówimy główne metody i techniki badań, które są stosowane w różnych dziedzinach nauki, wraz z ich zaletami, ograniczeniami oraz przykładami zastosowania.

Na początku warto rozróżnić dwa podstawowe podejścia do badań: badania ilościowe i jakościowe. Badania ilościowe opierają się na pomiarze i analizie danych liczbowych, co pozwala na statystyczne uogólnienie wyników i testowanie hipotez. Badania jakościowe, z kolei, skupiają się na opisie i interpretacji zjawisk w ich naturalnym kontekście, co pozwala na dogłębne zrozumienie badanych problemów. Każde z tych podejść charakteryzuje się odmiennymi metodami i technikami badawczymi.

W badaniach ilościowych najczęściej stosowane metody obejmują eksperyment, sondaż oraz analizę danych wtórnych. Eksperyment jest jedną z najstarszych i najbardziej wiarygodnych metod badawczych, polegającą na celowym manipulowaniu jednym lub więcej zmiennymi niezależnymi w celu obserwacji ich wpływu na zmienną zależną. Eksperymenty pozwalają na ustalenie związków przyczynowo-skutkowych, co czyni je niezwykle wartościowymi w naukach przyrodniczych, społecznych i behawioralnych. Przykładem zastosowania eksperymentu może być badanie wpływu różnych metod nauczania na wyniki edukacyjne uczniów.

Sondaż, zwany również ankietą, to metoda badawcza polegająca na zbieraniu danych od respondentów za pomocą standaryzowanych kwestionariuszy. Sondaże są szczególnie użyteczne w badaniach społecznych i marketingowych, gdzie celem jest uzyskanie danych na temat opinii, postaw, zachowań lub preferencji dużej grupy ludzi. Technika ta pozwala na zebranie dużej ilości danych w stosunkowo krótkim czasie, jednak jej ograniczeniem jest możliwość wystąpienia błędów związanych z interpretacją pytań lub nieuczciwością respondentów.

Analiza danych wtórnych polega na wykorzystaniu istniejących już danych, które zostały zebrane przez inne osoby lub instytucje. Przykładem mogą być dane statystyczne udostępniane przez urzędy statystyczne, raporty rządowe, bazy danych międzynarodowych organizacji, a także wcześniejsze badania naukowe. Ta metoda jest szczególnie przydatna, gdy badacz nie ma możliwości przeprowadzenia własnych badań empirycznych, jednak jej ograniczeniem jest brak kontroli nad jakością i zakresem dostępnych danych.

W badaniach jakościowych najczęściej stosowane metody to wywiady, obserwacja uczestnicząca oraz analiza treści. Wywiad to technika polegająca na bezpośredniej rozmowie z respondentem, której celem jest uzyskanie szczegółowych informacji na temat badanych zjawisk. Wywiady mogą być ustrukturyzowane, częściowo ustrukturyzowane lub nieustrukturyzowane, w zależności od stopnia swobody, jaki badacz daje respondentowi w odpowiedzi na pytania. Wywiady są szczególnie cenne w badaniach, które mają na celu zrozumienie motywacji, doświadczeń lub opinii badanych osób.

Obserwacja uczestnicząca to metoda polegająca na długotrwałym uczestnictwie badacza w życiu społeczności lub grupy, którą bada. Metoda ta pozwala na dogłębne zrozumienie badanych zjawisk w ich naturalnym kontekście, jednak wymaga od badacza dużego zaangażowania i zdolności do zachowania obiektywizmu. Obserwacja uczestnicząca jest często stosowana w antropologii, socjologii oraz psychologii społecznej, gdzie badacz może na przykład badać zachowania konsumenckie w rzeczywistych warunkach rynkowych.

Analiza treści to metoda polegająca na systematycznym przetwarzaniu i interpretowaniu danych jakościowych, takich jak teksty, dokumenty, nagrania audio lub wideo. Technika ta pozwala na zidentyfikowanie wzorców, tematów, motywów oraz relacji w badanym materiale. Analiza treści jest szeroko stosowana w badaniach z zakresu mediów, komunikacji, literatury, a także w badaniach społecznych i politycznych. Przykładem może być analiza treści programów telewizyjnych pod kątem przedstawienia określonych grup społecznych.

Oprócz powyższych metod istnieją także metody mieszane, które łączą elementy badań ilościowych i jakościowych, pozwalając na uzyskanie pełniejszego obrazu badanego problemu. Metody mieszane są szczególnie użyteczne w badaniach, gdzie celem jest zarówno pomiar, jak i zrozumienie zjawisk. Przykładem może być badanie skuteczności programów interwencyjnych, gdzie najpierw przeprowadzane są badania ilościowe w celu oceny efektów, a następnie badania jakościowe w celu zrozumienia doświadczeń uczestników.

Wybór metod i technik badań jest kluczowym elementem procesu badawczego, który determinuje jakość i wiarygodność uzyskanych wyników. Zarówno badania ilościowe, jak i jakościowe mają swoje mocne i słabe strony, a ich zastosowanie zależy od specyfiki badania oraz od celów, jakie stawia przed sobą badacz. Kluczowe jest, aby badacz był świadomy ograniczeń każdej metody i techniki oraz aby wybór ten był dobrze uzasadniony i dostosowany do problemu badawczego. Współczesna nauka coraz częściej korzysta z podejść interdyscyplinarnych, które łączą różne metody i techniki badawcze, co pozwala na uzyskanie pełniejszego i bardziej wszechstronnego obrazu badanych zjawisk.

Plagiat pracy licencjackiej

Plagiat pracy licencjackiej to poważne naruszenie etyki akademickiej i uczciwości naukowej, które polega na przywłaszczeniu sobie cudzych pomysłów, tekstów, wyników badań lub innych elementów intelektualnych i przedstawieniu ich jako własnych. W kontekście pracy licencjackiej plagiat jest szczególnie groźny, ponieważ podważa zaufanie do autora i całego procesu edukacyjnego, a także stanowi naruszenie praw autorskich. W zależności od stopnia zaawansowania plagiatu, może on obejmować zarówno dosłowne kopiowanie fragmentów tekstu bez odpowiedniego oznaczenia, jak i bardziej subtelne formy, takie jak parafrazowanie czy przejęcie struktury argumentacji bez podania źródła. Plagiat może mieć poważne konsekwencje zarówno dla studenta, jak i dla instytucji akademickiej, która jest zobowiązana do dbania o standardy etyczne i naukowe.

Pierwszym aspektem plagiatu, który należy rozważyć, jest jego definicja i rodzaje. Plagiat można podzielić na kilka podstawowych kategorii. Plagiat jawny, znany również jako plagiat bezpośredni, polega na dosłownym kopiowaniu fragmentów tekstu, badań, wyników lub innych elementów pracy innego autora i przedstawieniu ich jako własnych bez odpowiedniego oznaczenia cytatu lub odniesienia. Plagiat pośredni to forma bardziej subtelna, w której autor nie kopiuje tekstu dosłownie, ale parafrazuje go, zachowując jednak oryginalną strukturę argumentacji, logikę wywodu lub pomysł, bez podania odpowiedniego źródła. Inną formą jest plagiat autoplagiat, gdzie autor ponownie wykorzystuje własne wcześniejsze prace lub ich fragmenty, przedstawiając je jako nowe bez odpowiedniego zasygnalizowania tego faktu. Wreszcie, istnieje również plagiat koncepcyjny, który polega na przejęciu oryginalnych pomysłów, metodologii czy wyników badań bez uznania ich pierwotnego autora.

Przyczyny, dla których studenci dopuszczają się plagiatu, są zróżnicowane. Często wynika to z braku świadomości na temat tego, co stanowi plagiat, oraz jakie są zasady prawidłowego cytowania i odniesień do źródeł. W niektórych przypadkach plagiat może być wynikiem presji czasu, kiedy student decyduje się na nieetyczne rozwiązania w obliczu zbliżającego się terminu oddania pracy. Inne motywy mogą obejmować chęć uzyskania lepszej oceny, brak umiejętności pisania akademickiego, niewystarczające przygotowanie do samodzielnej pracy badawczej, a także niskie standardy moralne. Często też problem wynika z niewłaściwego zrozumienia zasad cytowania i parafrazowania, co prowadzi do nieświadomego popełnienia plagiatu.

Konsekwencje plagiatu w pracy licencjackiej są poważne i mogą wpłynąć negatywnie na dalszą karierę akademicką oraz zawodową studenta. W zależności od uczelni i stopnia przewinienia, konsekwencje mogą obejmować unieważnienie pracy licencjackiej, konieczność jej ponownego napisania, a w skrajnych przypadkach nawet wydalenie z uczelni. Co więcej, plagiat może prowadzić do trwałego uszczerbku na reputacji studenta, który może mieć trudności z podjęciem dalszych studiów lub znalezieniem pracy w zawodzie związanym z kierunkiem studiów. W przypadku wykrycia plagiatu po uzyskaniu tytułu, uczelnia może cofnąć dyplom, a także podjąć kroki prawne, jeśli dojdzie do naruszenia praw autorskich.

Zapobieganie plagiatowi jest kluczowym zadaniem zarówno dla studentów, jak i instytucji akademickich. W celu uniknięcia plagiatu, studenci powinni być świadomi zasad cytowania i parafrazowania, a także powinni starannie dokumentować wszystkie źródła, z których korzystają w trakcie pisania pracy. Ważne jest również, aby studenci nauczyli się odpowiednio parafrazować teksty, co oznacza przekształcanie oryginalnego tekstu w własne słowa, przy jednoczesnym zachowaniu pierwotnego znaczenia, oraz zawsze podawać źródło, z którego pochodzi dany pomysł czy informacja. Uczelnie powinny zapewnić odpowiednie szkolenia i zasoby edukacyjne, które pomogą studentom zrozumieć, czym jest plagiat i jak go unikać. Dodatkowo, wiele instytucji akademickich korzysta z programów antyplagiatowych, które pozwalają na automatyczne sprawdzenie prac pod kątem podobieństw do istniejących tekstów i wykrycie przypadków plagiatu.

Oprócz technologii i edukacji, ważnym elementem zapobiegania plagiatowi jest również promowanie wartości takich jak uczciwość, rzetelność i odpowiedzialność w procesie edukacji akademickiej. Studenci powinni być zachęcani do rozwijania umiejętności krytycznego myślenia i samodzielnego badania, a także do rozumienia znaczenia oryginalności i wkładu własnego w rozwój wiedzy. Uczelnie mogą również wdrażać polityki i procedury, które wspierają etyczne zachowanie, takie jak kodeksy honorowe, które wymagają od studentów podpisania zobowiązania do przestrzegania zasad uczciwości akademickiej.

Plagiat pracy licencjackiej to poważne naruszenie etyki akademickiej, które ma daleko idące konsekwencje zarówno dla studenta, jak i dla instytucji akademickiej. Zrozumienie, czym jest plagiat, jakie są jego formy i jak go unikać, jest kluczowe dla każdego studenta. Uczelnie mają obowiązek wspierać swoich studentów w procesie edukacji na temat plagiatu i promować wartości uczciwości akademickiej. Dzięki odpowiednim działaniom edukacyjnym i prewencyjnym można skutecznie zminimalizować ryzyko plagiatu i zapewnić, że prace licencjackie będą stanowiły rzetelny i oryginalny wkład w rozwój wiedzy.

Wypunktowania w pracach dyplomowych

Proszę ograniczyć fragmenty, w których tylko coś się wylicza. Raczej starać się pisać w tzw. „ciągu”. Przy wyliczaniu czegoś, kolejny wiersz rozpoczynamy od małej litery.

W pracach dyplomowych, takich jak prace licencjackie, magisterskie czy inżynierskie, stosowanie wypunktowań jest techniką, która może znacząco poprawić przejrzystość i organizację treści. Wypunktowania pomagają w wyodrębnieniu kluczowych informacji, tworzeniu czytelnych list oraz podkreślaniu najważniejszych elementów, co ułatwia odbiór i zrozumienie tekstu. W artykule tym omówimy zasady efektywnego stosowania wypunktowań w pracach dyplomowych, ich rodzaje, a także przykłady zastosowania.

Zasady stosowania wypunktowań

1. Zachowanie Spójności: Należy utrzymać spójność w stosowaniu wypunktowań w całej pracy. Oznacza to, że jeśli zdecydujesz się na użycie wypunktowań w jednym rozdziale, powinieneś stosować tę samą formę w całym dokumencie. Dotyczy to zarówno stylu wypunktowań (np. kropki, myślniki), jak i ich poziomu.

2. Zwięzłość i Jasność: Wypunktowania powinny być używane do przedstawienia informacji w sposób zwięzły i klarowny. Każdy punkt na liście powinien być krótki i jednoznaczny, a cała lista powinna być uporządkowana w logiczny sposób.

3. Jednorodność Struktury: Wszystkie elementy w danym poziomie wypunktowania powinny mieć tę samą strukturę gramatyczną. Na przykład, jeśli jeden punkt zaczyna się od czasownika w formie bezokolicznika, wszystkie inne punkty powinny również zaczynać się od czasownika w tej samej formie.

4. Hierarchia Punktów: W przypadku, gdy w pracy dyplomowej występuje potrzeba złożonych struktur, można używać różnych poziomów wypunktowań. Należy jednak pamiętać, aby zachować jasną hierarchię i logikę, aby czytelnik mógł łatwo śledzić relacje między poszczególnymi punktami.

5. Unikanie Nadmiaru: Wypunktowania powinny być stosowane umiarkowanie. Nadmiar wypunktowanych list może sprawić, że praca będzie wyglądała chaotycznie. Zamiast stosować listy dla każdego detalu, należy skupić się na kluczowych aspektach i używać wypunktowań w sposób strategiczny.

Rodzaje wypunktowań

1. Wypunktowania punktowe: Najczęściej używane w pracach dyplomowych, polegają na stosowaniu symboli takich jak kropki (•) lub myślniki (–) przed każdym elementem listy. Używane są do prezentowania elementów w porządku nieuporządkowanym.

   Przykład:

   • Zbieranie danych
   • Analiza wyników
   • Opracowanie wniosków

2. Wypunktowania numeryczne: Stosowane do przedstawienia informacji w określonym porządku, gdzie kolejność ma znaczenie. Używane są liczby (1, 2, 3) lub litery (a, b, c) w celu oznaczenia poszczególnych punktów listy.

   Przykład:

   1. Zdefiniowanie hipotezy
   2. Przeprowadzenie eksperymentu
   3. Analiza wyników

3. Wypunktowania hierarchiczne: Używane, gdy lista wymaga dodatkowych poziomów szczegółowości. Hierarchiczne wypunktowania mogą zawierać zarówno główne punkty, jak i podpunkty, które rozwijają lub wyjaśniają główne punkty.

   Przykład:

   • Metody badawcze
     • Eksperyment
       • Projektowanie eksperymentu
       • Przeprowadzanie eksperymentu
     • Wywiady
       • Przygotowanie pytań
       • Analiza odpowiedzi

Przykłady zastosowania wypunktowań

1. Wprowadzenie: Wprowadzenie do tematu może zawierać listę celów badania lub kluczowych zagadnień, które będą omawiane w pracy. Wypunktowania pomagają w klarownym przedstawieniu głównych założeń pracy.

   Przykład: W niniejszej pracy zajmiemy się:

   • Analizą metodologii badań
   • Ocena skuteczności zastosowanych narzędzi
   • Przedstawieniem wyników i ich interpretacją

2. Przegląd literatury: W tej sekcji wypunktowania mogą być użyte do przedstawienia kluczowych teorii, modeli lub badań, które są istotne dla tematu pracy.

   Przykład: Kluczowe teorie w zakresie zarządzania projektami:

   • Teoria zarządzania czasem (Smith, 2018)
   • Model cyklu życia projektu (Johnson, 2020)
   • Strategie zarządzania ryzykiem (Davis, 2019)

3. Metodologia: W tej części wypunktowania mogą pomóc w przedstawieniu kroków badawczych lub metod zastosowanych w badaniu.

   Przykład: Metody badawcze:

   • Analiza danych wtórnych
   • Przeprowadzenie wywiadów z ekspertami
   • Analiza wyników eksperymentów

4. Wyniki badań: Wypunktowania mogą być użyte do przedstawienia kluczowych wyników badań lub głównych wniosków płynących z analizy danych.

   Przykład: Kluczowe wyniki badania:

   • Wzrost efektywności o 15% po wprowadzeniu nowych metod
   • Zmniejszenie kosztów operacyjnych o 10%
   • Poprawa satysfakcji klientów o 20%

5. Wnioski i rekomendacje: W tej części wypunktowania mogą pomóc w klarownym przedstawieniu końcowych wniosków oraz rekomendacji dotyczących dalszych działań lub badań.

   Przykład: Rekomendacje:

   • Wprowadzenie dodatkowych szkoleń dla pracowników
   • Zwiększenie inwestycji w nowoczesne technologie
   • Regularne monitorowanie efektywności wdrożonych rozwiązań

Podsumowanie

Stosowanie wypunktowań w pracach dyplomowych jest efektywnym sposobem na uporządkowanie i przedstawienie informacji w sposób przejrzysty i zrozumiały. Kluczowe jest, aby wypunktowania były używane zgodnie z zasadami spójności, zwięzłości i hierarchii, co pomoże w poprawie struktury i czytelności pracy. Wybór odpowiednich rodzajów wypunktowań i ich umiejętne wykorzystanie zależy od specyfiki treści oraz celu, jaki ma być osiągnięty w danej części pracy.

Zasady formatowania przypisów

Przypisy proszę pisać już zgodnie z ich zasadami formowania, czyli używać przy ponownym odwołaniu się (w zależności od układu danej pozycji wśród innych) określeń typu: „tamże”, „ibidem”, ale także „dz.cyt.”, „op.cit.” z podaniem oczywiście numeru strony lub stron. Proszę uważać na poprawny zapis nazwisk i imion – błąd w zapisie uważa się za błąd merytoryczny.

Zasady formatowania przypisów są istotnym aspektem przygotowywania prac naukowych, mającym na celu zapewnienie przejrzystości, jednoznaczności oraz rzetelności w cytowaniu źródeł. Przypisy są narzędziem, które umożliwia wskazanie źródła pochodzenia informacji, zapewniając czytelnikom możliwość weryfikacji danych oraz uzyskania pełniejszych informacji na temat wykorzystanych materiałów. W artykule tym omówimy kluczowe zasady formatowania przypisów, obejmujące zarówno przypisy dolne, jak i przypisy końcowe, z uwzględnieniem różnorodnych stylów cytowania i ich zastosowania w kontekście prac naukowych.

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, czym są przypisy i jakie pełnią funkcje w pracy naukowej. Przypisy są odniesieniami do źródeł, które dostarczają dodatkowych informacji, wyjaśniają kontekst lub umożliwiają czytelnikowi dostęp do pełnych danych źródłowych. Przypisy pomagają uniknąć plagiatu, poprzez jasne zaznaczenie, które fragmenty pracy są oparte na wcześniejszych badaniach lub pracach innych autorów. Oprócz tego, przypisy mogą dostarczać dodatkowych uwag, komentarzy lub objaśnień, które wzbogacają treść pracy, ale nie są kluczowe dla głównego tekstu.

Wyróżniamy dwa główne rodzaje przypisów: przypisy dolne oraz przypisy końcowe. Przypisy dolne znajdują się na dole strony, w której pojawia się odniesienie do źródła. Są one stosowane w wielu stylach cytowania, takich jak Chicago czy Turabian, i mają tę zaletę, że pozwalają czytelnikowi natychmiast zapoznać się z informacjami źródłowymi bez konieczności przeszukiwania końca pracy. W przypadku przypisów końcowych, odniesienia są zebrane na końcu całej pracy, co może być bardziej estetyczne i mniej zakłócać przepływ tekstu. Przypisy końcowe są często stosowane w stylach takich jak APA czy MLA.

Zasady formatowania przypisów różnią się w zależności od wybranego stylu cytowania. Styl cytowania, którego używa się w pracy, powinien być zgodny z wymaganiami danej uczelni, instytucji lub czasopisma naukowego. W kontekście formatu przypisów, istnieją różnice w sposobie zapisu danych źródłowych, co może obejmować sposób podawania nazwisk autorów, tytułów prac, dat publikacji czy numerów stron.

Jednym z najpopularniejszych stylów cytowania, który wymaga stosowania przypisów dolnych, jest styl Chicago. W tym stylu przypisy dolne są numerowane kolejno, a pełne informacje źródłowe są podawane w przypisach w formie szczegółowej, obejmującej imię i nazwisko autora, tytuł pracy, miejsce wydania, wydawcę oraz datę publikacji. Jeśli to konieczne, należy również podać numer strony, z której pochodzi cytowany fragment. W przypadku przypisów końcowych, zasady są podobne, ale wszystkie przypisy są zbierane na końcu pracy.

Styl MLA, z kolei, używa przypisów końcowych lub cytatów w tekście, a pełne informacje o źródłach są podawane w bibliografii na końcu pracy. W przypadku przypisów końcowych w stylu MLA, informacje obejmują nazwisko autora, tytuł pracy, miejsce wydania, wydawcę oraz datę publikacji, ale zazwyczaj nie podaje się numeru strony, na której znajduje się cytowany fragment, jeśli jest to cytat ogólny.

Styl APA jest znany z używania cytatów w tekście oraz przypisów końcowych. W przypisach końcowych APA uwzględnia się nazwisko autora, rok publikacji oraz numer strony w przypadku cytatów dosłownych. Szczegółowe informacje są podawane w sekcji referencji na końcu pracy. Formatowanie przypisów w tym stylu wymaga zachowania odpowiedniej interlinii oraz wcięć dla poszczególnych poziomych wpisów.

W przypadku prac korzystających z przypisów dolnych, ważne jest, aby były one numerowane w kolejności pojawiania się w tekście. Numeracja przypisów powinna być zgodna z numeracją odniesień w głównym tekście, co oznacza, że każda odniesiona liczba powinna mieć swoje miejsce w przypisach dolnych. Przypisy dolne powinny być umieszczone w dolnej części strony, bezpośrednio pod tekstem, do którego się odnoszą. W zależności od wymagań, przypisy dolne mogą być formatowane czcionką mniejszą niż główny tekst i oddzielone poziomą linią od reszty treści.

W przypadku przypisów końcowych, należy pamiętać o stworzeniu oddzielnej sekcji na końcu dokumentu, która będzie zawierała pełne informacje o źródłach. Przypisy końcowe są zazwyczaj uporządkowane alfabetycznie według nazwisk autorów, a formatowanie powinno być zgodne z wybranym stylem cytowania. Ważne jest, aby każda pozycja w przypisach końcowych zawierała wszystkie niezbędne informacje, takie jak pełne nazwisko autora, tytuł pracy, miejsce i data wydania, oraz numer strony, jeśli dotyczy.

W kontekście formatowania przypisów, szczegółowe wymagania mogą się różnić w zależności od stylu i przepisów wydawcy czy instytucji. Niezależnie od wybranego stylu, istotne jest przestrzeganie zasad precyzyjnego i konsekwentnego formatowania, aby zapewnić czytelność i profesjonalizm pracy naukowej. Każdy styl cytowania posiada swoje specyficzne wytyczne dotyczące formatowania przypisów, dlatego przed rozpoczęciem pisania warto zapoznać się z dokładnymi wymaganiami oraz wytycznymi dotyczącymi stylu cytowania, który jest stosowany w danej pracy.

Zasady formatowania przypisów są kluczowe dla zapewnienia przejrzystości i rzetelności pracy naukowej. Poprawne stosowanie przypisów dolnych i końcowych, zgodnie z wytycznymi wybranego stylu cytowania, zapewnia jednoznaczność odniesień do źródeł, ułatwia weryfikację informacji i przyczynia się do profesjonalnego wyglądu pracy. Dlatego też każda osoba zajmująca się pisaniem prac naukowych powinna dokładnie znać i stosować zasady formatowania przypisów zgodnie z wymaganiami swojego stylu cytowania oraz wytycznymi swojej uczelni lub wydawcy.

Przypisy w pracach licencjackich

Jeśli w jakiejś pozycji znaleźliście Państwo cytat, na który jej autor powołuje się albo czyje ś stanowisko, myśl, badania itp., na które autor tej pozycji powołuje się albo które prezentuje, i chcecie również sami zacytować lub powołać się na to, na to i on się powołuje wówczas piszemy tak: np. G. Marcel za: A. Walczak, Dylematy w tworzeniu ram działania: granice pomocy i ich usytuowanie [w:] E. Marynowicz-Hetka, Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, t. I, Warszawa 2007, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 261-262. a jeśli pozycja (tj. ten konkretny artykuł!) była już wcześniej cytowana to: G. Marcel za: A. Walczak, Dylematy w tworzeniu..., op.cit., (lub dz.cyt.), s. 261-262. A jeśli jest to nowy artykuł, choć z książki, którą Państwo już cytowaliście, to: A. Walczak, Dylematy w tworzeniu ram działania: granice pomocy i ich usytuowanie [w:] E. Marynowicz-Hetka, Pedagogika społeczna..., op.cit., (lub dz.cyt.,) s. 261-262. A jeśli powołujecie się na słowa Marcela i korzystaliście z mojego artykułu "tuż przed chwilą", to: G. Marcel za: Tamże, (lun tamże, lub Ibidem, lub ibidem,) s. 261-262.

Powyższe zapisy obowiązują także przy wskazywaniu na artykuły z czasopism.

Jeśli korzystacie Państwo ze stron internetowych, to proszę pamiętać o dokładnym zapisie, tj. podać również dokładną datę.

Jeżeli praca tego samego autora jest wielokrotnie cytowana w bezpośrednim sąsiedztwie, można użyć następujących skrótów:

• tamże lub ibidem - jeżeli poniższe przypisy odnoszą się do tej samej publikacji (przy cytowaniu dosłownym należy podać numer strony po "tamże"),
• poz. cyt. lub op. cit. - "wcześniej cytowane" - w przypisie bibliograficznym do poprzednio cytowanej publikacji, a następnie w przypisie do innego źródła.

Przy dużej liczbie cytowań nie należy nadużywać tych skrótów. Wszystkie prace muszą być wyraźnie oznaczone.

Obowiązek podania źródła dotyczy również rycin i tabel. Każdy rysunek i tabela musi mieć cytowane źródło:

• jeśli są całkowicie oryginalne, należy je oznaczyć: „(praca własna)” lub „(zdjęcie autora)”,
• jeśli są oparte na innych publikacjach: „(na podstawie Roch 2005)”,
• jeśli pochodzą z innych publikacji: „(Roch 2005, s. 30)”.
  

Wniosek: W przypisie autora brakuje pierwszej litery nazwiska autora, a przypis tytułu publikacji może być skrótem. W przypadku cytatów dosłownych proszę podać numer strony. Parafrazując tekst opublikowany przez wydawcę książki, przydatne okazało się również podanie numeru strony. Takie odniesienie ułatwia czytelnikowi odnalezienie cytowanego fragmentu w źródle.

Metodologia badań w pracach licencjackich

Rzetelnie oczytać się w tym, jak jest definiowany przedmiot i cel badań. Kiedy formułujemy cel badań, trzeba skazać jakiego rodzaju on jest (weryfikacyjny, opisowy czy eksploracyjny). Przy jego formułowaniu niech towarzyszy pytanie: po co chcę zrobić te badania? Jakiej wiedzy poszukuję i dlaczego to ona mnie interesuje? Do czego można będzie ją spożytkować – przypominam, że praca pisana jest z pedagogiki, więc ta perspektywa jest tutaj najważniejsza przy formułowaniu celu badań. Cel i przedmiot badań to nie to samo, co pytania problemowe, ale muszą ze sobą korespondować.

Problematyka badawcza musi być adekwatna do postawionego celu badań. Formułujemy jedno lub dwa główne problemy badawcze i do nich pytania szczegółowe. To, o co pytamy, ma być przemyślane (!) i sformułowane w poprawnym języku polskim. Trzeba konieczne zwrócić uwagę na znaczenie pojęć, które zostały zawarte w pytaniach. Jest różnica w tym, np. czy pytamy o opinie, wyobrażenia, odczucia, wiedzę. A zatem niezmiernie ważne jest kogo o co chcemy pytać, ale także co np. chcemy obserwować. A pytać możemy np.

· O WIEDZĘ/NIEWIEDZĘ NA JAKIŚ TEMAT

·O ROZUMIENIE/POJMOWANIE CZEGOŚ

· O OPINIE/ POGLĄDY/ SĄDY/ OCENY,

· O POSTAWY WOBEC CZEGOŚ/KOGOŚ

· O ZDOLNOŚCI, TALENTY, KOMPETENCJE, UMIEJĘTNOŚCI

· O ZAINTERESOWANIA

· O WRAŻENIA, ODCZUCIA, EMOCJE, UCZUCIA

· O WYOBRAŻENIA, WIZJE, MARZENIA, ŻYCZENIA

· O WARTOŚCI, CELE, IDEE, IDEAŁY, WZORY

· O POCZUCIE SPRAWSTWA, DZIAŁANIA, ZAANGAŻOWANIA…

Jeśli podajemy w podrozdziale o problematyce badawczej wyjaśnienia pojęć (jeśli z uzasadnionych powodów nie było tego w części teoretycznej), to trzeba je odnieść zdecydowanie do grupy badawczej. Jeśli np. chcemy zbadać świat emocji dzieci z upośledzeniem umysłowym, to piszemy o emocja tych właśnie dzieci, podając na początku jakąś „okrągłą” ich definicję. W tym miejscu możemy również przypomnieć czytelnikowi o tym, dlaczego zainteresowaliśmy się tą oto problematyką.

Jeśli formułujemy hipotezy (a ich obecność w metodologii badań własnych zależy głównie od ich celu i przyjętej strategii badawczej), to muszą one być adekwatne do postawionych problemów szczegółowych.

Nie ma potrzeby opisywać szeroko wszystkich metod badawczych, wystarczy je wymienić i skoncentrować się na rzetelnym opisie tej, którą zastosowaliśmy w badaniach. Opisujemy również techniki i narzędzia badawcze zastosowane w badaniach. W literaturze przedmiotu nie ma wyraźnej granicy między metodami a technikami - dla jednych np. wykład i obserwacja jest metodą, dla innych techniką. Proszę przynajmniej uważać na to, że jeżeli za kimś podaje się, iż wywiad i obserwacja są metodami, to w dalszej części pracy nie można napisać, że technikami, jakie się zastosowało, to właśnie wywiad i obserwacja. Proponuję aby jednak „trzymać się” „klasycznego” w pedagogice podziału metod. Proszę pamiętać, iż dobór metody badawczej jest adekwatny do przedmiotu, celu i problematyki badawczej.

Narzędzia – to nie tylko ankieta i kwestionariusz wywiadu, ale także wszelkie dyspozycje do wywiadu, obserwacji i analizy dokumentów. Muszą być przemyślane i zgodne z celem i problematyką badawczą. Przy konstruowaniu narzędzi zadajemy sobie pytanie, czy skonstruowane w nich pytania czy też dyspozycje „pozwalają” na zgromadzenie odpowiednich danych, informacji, których opracowanie pozwoli na udzielenie odpowiedzi na postawione pytania problemowe. Ponadto muszą być skonstruowane poprawnie pod względem metodologicznym (proponuję „wczytanie się” w literaturę przedmiotu przed ich formułowaniem). Ich treść nie może być ani zbyt łatwa (nie mówiąc już o banalności) ani zbyt trudna – przy ich konstruowaniu trzeba wziąć pod uwagę możliwości respondentów. Dobrym kryterium sprawdzającym „jakość” przygotowanego narzędzia jest ocena osób, które życzliwie i krytycznie wypełnią np. ankietę przed właściwymi badaniami. Jeszcze raz przypominam o poprawności języka, o tym, że ma być on jasny i zrozumiały dla respondentów.

Proszę pamiętać o wskazaniu rodzaju doboru grupy badawczej i krótkim, ale sensownym opisie terenu badań.

Metodologia badań w pracach licencjackich stanowi kluczowy element procesu badawczego i jest fundamentem każdej dobrze przygotowanej pracy naukowej. Przedstawienie odpowiedniej metodologii pozwala na usystematyzowanie i przejrzystość procesu badawczego, co z kolei umożliwia rzetelne i wiarygodne wnioskowanie. Dla studenta przygotowującego pracę licencjacką, właściwy dobór metod badawczych oraz ich uzasadnienie jest niezwykle istotny, gdyż wpływa na jakość pracy, jej wartość naukową oraz ocenę końcową. Metodologia badań obejmuje wybór metod, technik oraz narzędzi badawczych, a także określenie, w jaki sposób będą one zastosowane w kontekście postawionego problemu badawczego.

W pracach licencjackich, które są zazwyczaj pierwszym poważnym wyzwaniem badawczym dla studentów, metodologia odgrywa szczególną rolę, ponieważ umożliwia studentom wykazanie się umiejętnością samodzielnego przeprowadzenia badań i zastosowania odpowiednich narzędzi. W tym kontekście, metodologia badawcza jest zazwyczaj przedstawiana w oddzielnym rozdziale pracy, który zawiera szczegółowy opis podejścia badawczego, metod i technik użytych do zebrania danych oraz uzasadnienie wyboru tych metod.

Pierwszym krokiem przy opracowywaniu metodologii badań w pracy licencjackiej jest określenie problemu badawczego oraz celów badawczych. Problem badawczy to główne zagadnienie, które student chce rozwiązać lub zbadać. Na jego podstawie formułowane są cele badawcze, które mogą być ogólne (np. zbadanie wpływu określonych czynników na dane zjawisko) oraz szczegółowe (np. analiza korelacji między konkretnymi zmiennymi). Dokładne określenie problemu badawczego i celów jest niezbędne, aby dobrać odpowiednie metody badawcze, które będą adekwatne do postawionych pytań.

Jednym z kluczowych elementów metodologii jest wybór podejścia badawczego. W pracach licencjackich najczęściej stosuje się dwa podstawowe podejścia: badania ilościowe i badania jakościowe. Badania ilościowe koncentrują się na mierzalnych aspektach rzeczywistości, stosując metody statystyczne do analizy zebranych danych. Przykłady badań ilościowych obejmują ankiety, kwestionariusze, eksperymenty oraz analizę danych wtórnych. Z kolei badania jakościowe mają na celu zrozumienie głębszych, niemierzalnych aspektów zjawisk, takich jak motywacje, postawy czy opinie. Typowe metody jakościowe to wywiady, obserwacje, analizy dokumentów czy studia przypadków.

Wybór podejścia badawczego powinien być uzależniony od charakteru problemu badawczego oraz specyfiki przedmiotu badań. Na przykład, jeśli celem badania jest zrozumienie doświadczeń grupy ludzi (np. nauczycieli w kontekście stosowania nowych metod nauczania), bardziej odpowiednie mogą okazać się metody jakościowe. Natomiast, jeśli celem badania jest ilościowe określenie stopnia zadowolenia klientów z usług danej firmy, bardziej odpowiednie będą badania ilościowe.

Kolejnym etapem jest dobór technik i narzędzi badawczych. W badaniach ilościowych studenci często wykorzystują ankiety lub kwestionariusze, które pozwalają na zebranie dużej ilości danych w krótkim czasie. Ankieta jest narzędziem, które pozwala na standaryzację pytań, co ułatwia analizę statystyczną. W pracach licencjackich, ankiety są zazwyczaj stosowane w celu zbadania opinii lub postaw większej grupy respondentów. Przy tworzeniu ankiety ważne jest zadbanie o jasność pytań, unikanie pytań sugerujących oraz zapewnienie anonimowości uczestnikom badania.

W badaniach jakościowych częstym narzędziem są wywiady, które mogą być prowadzone w sposób ustrukturyzowany, częściowo ustrukturyzowany lub otwarty. Wywiad jest cennym źródłem informacji, szczególnie wtedy, gdy badacz chce uzyskać dogłębne zrozumienie motywacji, doświadczeń i poglądów respondentów. Inną techniką jest obserwacja, która pozwala na zbieranie danych bezpośrednio w naturalnym środowisku badanych osób. Obserwacja może mieć charakter uczestniczący (badacz angażuje się w działania badanych) lub nieuczestniczący (badacz pozostaje biernym obserwatorem).

W przypadku zarówno badań ilościowych, jak i jakościowych, ważne jest także określenie, w jaki sposób będą analizowane zebrane dane. W badaniach ilościowych analiza danych opiera się zazwyczaj na statystyce opisowej i inferencyjnej. Studenci mogą korzystać z różnych programów komputerowych, takich jak SPSS czy Excel, aby przeprowadzić analizę statystyczną i wyciągnąć wnioski na podstawie zebranych danych. W badaniach jakościowych analiza danych jest bardziej złożona i wymaga interpretacji zgromadzonych informacji. W tym celu często stosuje się analizę treści, kodowanie tematyczne lub inne techniki hermeneutyczne.

Niezwykle ważnym aspektem każdej metodologii badawczej jest także dobór próby badawczej. Próba powinna być reprezentatywna dla populacji, którą badamy, aby wyniki badań mogły być uogólnione. W badaniach ilościowych najczęściej stosuje się metody doboru losowego (np. prosty dobór losowy, warstwowy lub grupowy), aby zminimalizować ryzyko błędu systematycznego. W badaniach jakościowych, gdzie celem jest uzyskanie głębszego zrozumienia badanego zjawiska, próba jest zazwyczaj mniejsza i dobierana w sposób celowy (np. wybór osób o określonych cechach lub doświadczeniach).

Na zakończenie należy wspomnieć o kwestiach etycznych, które są niezwykle istotne w prowadzeniu badań naukowych. Prace licencjackie, jak i każde inne badania naukowe, powinny być przeprowadzane zgodnie z zasadami etyki badawczej. Oznacza to m.in. uzyskanie zgody respondentów na udział w badaniu, zapewnienie im anonimowości oraz poszanowanie ich prywatności. W pracach licencjackich studenci muszą także unikać plagiatu oraz dbać o rzetelność i uczciwość w prezentowaniu wyników swoich badań.

Metodologia badań w pracach licencjackich jest złożonym, ale niezwykle istotnym elementem całego procesu badawczego. Właściwe zaplanowanie i przeprowadzenie badań pozwala nie tylko na uzyskanie wiarygodnych i wartościowych wyników, ale także na zdobycie umiejętności niezbędnych w dalszym rozwoju naukowym lub zawodowym studenta. Dlatego też warto poświęcić czas na staranne opracowanie metodologii i dokładne przemyślenie każdego etapu procesu badawczego.

Ogólne uwagi odnośnie prac licencjackich

1. Należy umieszczać treść wypowiedzi w większych akapitach. Rzadko – i to z uzasadnieniem – jeden akapit może mieścić  jedno(!) lub dwa, trzy zdania. Między poszczególnymi akapitami w obrębie np. paragrafu, powinna być zachowana zasada spójności wypowiedzi.
2 Wyodrębniamy paragrafy wówczas, gdy ich treść przynajmniej mieści się na jednej stronie. Ani paragraf ani podrozdział nie mogą być napisane w oparciu o tylko jedną pozycję, chyba, że w tytule wyraźnie zostanie napisane, np. „Postawy rodzicielskie według Marii Ziemskiej”
3. Treść tytułów rozdziałów, podrozdziałów, paragrafów w pracy musi zgadzać się z zapisem w spisie treści. Również ich numeracja.
4. Uważać na język – styl, szyk, gramatykę, interpunkcję (przed ale, czyli, lecz, dlaczego stawiamy przecinki!!!), a także na stosowanie w pisowni „ę” i „ą” (głównie odmieniając przez osoby). Przypominam, że na końcu zdania powinna pojawić się kropka. Przypominam – nie kropek tylko w tytułach.
5. Wszędzie tam, gdzie podajemy w tekście nazwisko(a) lub piszemy np. „w świetle badań” podajemy źródło, czyli gdzie o tym przeczytaliśmy.
6. Zachować jednakową czcionkę w całej pracy – tak w tekście, jak i w tytułach, ale i w przypisach.